C
THỰC HÀNH SỰ KHÁCH QUAN
Đừng để sự ấn tượng đánh gục bạn ngay từ lần đầu tiên, hãy nói với nó: chờ một
chút, để ta xem ngươi là thứ gì và ngươi thể hiện điều gì.
– Epictetius.
âu nói “Điều này xảy ra thật tồi tệ” thực ra chứa đựng hai ý. Ý thứ nhất – “Điều
này xảy ra” – là khách quan. Ý thứ hai – “thật tồi tệ” – là chủ quan.
Miyamoto Musashi, võ sĩ Samurai thế kỷ XVI, đã chiến thắng trong vô số trận đấu,
thậm chí nhiều lần không cần dùng kiếm. Trong cuốn Ngũ luân thư
11
, ông nói về sự
khác biệt giữa quan sát và nhận thức: con mắt nhận thức thì yếu, còn con mắt quan
sát thì khỏe.
Musashi hiểu rằng con mắt quan sát chỉ đơn giản nhìn thấy những gì hiển hiện ở đó.
Con mắt nhận thức lại nhìn thấy nhiều hơn.
Con mắt quan sát không bị phân tâm, phóng đại và hiểu sai. Con mắt nhận thức lại
nhìn thấy “những trở ngại không thể vượt qua”, những “chướng ngại khổng lồ” hay
toàn những “vấn đề”. Con mắt này mang những vấn đề của chính nó vào cuộc đấu.
Nói tóm lại, con mắt quan sát có ích, còn con mắt nhận thức thì không.
Theo diễn giải của Nietzsche
12
, sự hời hợt (chỉ đánh giá sự việc qua một góc nhìn)
đôi khi lại là cách tiếp cận sâu sắc nhất.
Trong cuộc sống, có bao nhiêu vấn đề dường như bắt nguồn từ việc chúng ta phán
xét những thứ khó kiểm soát, cứ như thể nó sẽ phải xảy ra theo một cách nào đó? Bao
nhiêu lần bạn nhìn thấy những thứ mà bạn nghĩ là nên ở đó hoặc phải ở đó, thay vì
nhìn thấy những thứ đang thực sự ở đó?
Khi đã giữ vững tinh thần và kiềm chế cảm xúc, bạn có thể nhận thấy bản chất của
sự việc. Và bạn chỉ làm được điều đó với con mắt quan sát.
Các nhận thức chính là vấn đề. Chúng cho ta những “thông tin” không cần thiết,
đúng vào lúc mà sẽ tốt hơn nhiều nếu chỉ tập trung vào những thứ trực tiếp ở trước
mặt. Tất cả là vì bộ não loài vật của chúng ta đang cố gắng ép chặt khoảng cách giữa
