ấn tượng và nhận thức. Chúng ta nghĩ, nhận thức và hành động – chỉ trong một
phần triệu tích tắc.
Bộ não của một con hươu bảo nó phải bỏ chạy khi gặp nguy hiểm. Nó bỏ chạy.
Nhưng đôi khi lại chạy đúng vào đường giao thông.
Chúng ta có thể chất vấn bản năng đó. Chúng ta có thể không đồng ý với nó. Chúng
ta có thể khống chế nó, và xem xét mối đe dọa trước khi hành động.
Nhưng việc này đòi hỏi sức mạnh. Đó là một loại cơ bắp cần được phát triển. Mà cơ
bắp thì cần được phát triển bằng việc căng, nâng và giữ.
Đó là lý do mà Musashi và phần lớn người luyện võ tập trung vào việc rèn tuyện tâm
trí nhiều như rèn luyện thể chất. Cả hai quan trọng như nhau, đều đòi hỏi sự rèn
luyện và thực hành quyết liệt như nhau.
Trong những tác phẩm của các triết gia khắc kỷ, chúng tôi thấy một bài tập có tên
gọi là Diễn đạt hạ thấp (Contemptuous expressions). Các nhà khắc kỷ sử dụng sự hạ
thấp như một cách để bóc mẽ mọi thứ và “gạt đi những huyền thoại bao bọc chúng”.
Epictetus
13
khuyên các học trò của mình rằng: “Khi trích dẫn lời của một số nhà tư
tưởng vĩ đại, hãy hình dung như thể đang quan sát một người đang quan hệ tình dục
vậy.” Điều này nghe thật nực cười, nhưng bạn có thể thử nếu có ai đó đe dọa bạn hay
làm bạn mất tự tin. Hãy hình dung cảnh người đó lúng túng và vụng về trong đời
sống riêng tư, cũng giống như bạn vậy.
Marcus Aurelius có một bài tập tương tự khi ông không dùng ngôn ngữ bóng bẩy để
mô tả những thứ hào nhoáng, đắt tiền: thịt rán chỉ là súc vật chết và rượu nho chỉ là
nho ôi lên men. Mục đích là để nhìn nhận sự vật như đúng bản chất của chúng,
không tô vẽ.
Bạn có thể làm thế với bất cứ ai hay bất cứ thứ gì cản đường bạn. Những kẻ hay chỉ
trích, công kích khiến bạn cảm thấy mình nhỏ bé, vậy hãy để họ vào đúng chỗ. Sẽ tốt
hơn nhiều nếu nhìn sự việc như nó vốn vậy, chứ không phải như nó được tâm trí bạn
tạo ra.
Sự khách quan có nghĩa là bỏ đi phần “tôi” (phần chủ quan) trong phương trình. Thử
nghĩ xem, điều gì xảy ra khi chúng ta khuyên bảo người khác? Với chúng ta, những
vấn đề của họ sáng tỏ như pha lê, và các giải pháp thì rõ ràng. Gánh nặng – thứ có
mặt khi chúng ta đối đầu với vấn đề của bản thân không bao giờ ở đó như khi chúng
ta lắng nghe vấn đề của người khác. Với vấn đề của người khác, chúng ta có thể
khách quan.
