em lại biết rất rõ cái thế giới giả dối đê tiện này với những con người giả dối
đê tiện của nó. Và quả thật là đại phước khi nhận thấy rằng ít nhất cũng còn
có một người ngay thẳng, chân thực, cao thượng, sáng suốt và hiền hậu, và
người đó lại là người chồng chưa cưới của em, người yêu mà trời đã ban cho
em! Anh thân yêu, xin chúc anh mạnh khỏe, anh hãy viết cho biết anh đang
đọc sách gì và khuyên em nên đọc những cuốn nào.
Em trìu mến xiết chặt tay anh và xin mãi mãi là người yêu chung thủy
của anh…”
Tôi viết thư phúc đáp như sau:
“Cuộc sống của anh, trái tim của anh! Nếu anh đã làm em ngạc nhiên
như vậy, thì em hãy thử tưởng tượng xem em đã là một câu đố bí hiểm và
một điều ngạc nhiên đối với anh như thế nào. Trước kia, anh chưa hề mơ
tưởng rằng anh lại nhận được của em những bức thư như vậy. Cứ xem xét
những chữ Do Thái mà thỉnh thoảng em dùng trong những bức thư của em,
anh thấy rằng không phải là em không biết đến món cổ văn của chúng ta.
Chỉ riêng điều đó cũng đủ khiến anh coi trọng em đến nỗi anh hầu như sợ
rằng anh không xứng đáng được ngay cả nhắc đến tên em! Anh ngắm nhìn
tấm ảnh của em và tự nhủ: Nàng đây, một cô gái Do Thái thực sự. Đây là lý
tưởng của anh, và sẵn lòng hy sinh cả cuộc đời của anh cho em, bất cứ vào
giờ phút nào. Em hỏi nên đọc sách gì ư? Anh xin gửi em một danh sách
những tác giả cổ điển nổi tiếng của văn học Nga và ngoại quốc như là
Gogol, Turgenev, Tolstoy, Dostoevsky, Puskin, Lermontov, Shakespeare,
Goethe, Schiller, Heine, Börne; anh mong rằng đọc những tác giả đó em sẽ
thấy thích thú. Em hãy nhanh chóng trả lời anh. Ngày mà anh nhận được thư
em là một ngày hội đối với anh. Em thân mến, chúc em mạnh khỏe, người
yêu chân thành của anh.
Người tình yêu mến và tận tụy của em…”
Và đây, cô ta trả lời:
“Linh hồn của em, báu vật của em, ánh sáng đời em! Em không hiểu
sao mấy chữ Do Thái em dùng trong những bức thư lại làm anh ngạc nhiên
