I
Tại nhà ông lái buôn giàu có nhất trong tỉnh tụ tập một đám trẻ, con cái
các gia đình giàu có và quyền quý. Ông lái buôn là người có học, cũng đã
thi cử và đỗ đạt. Đó là nguyện vọng của ông cụ thân sinh đáng kính, xuất
thân là lái buôn súc vật. Hai bố con đều linh hoạt, lương thiện và đã làm ăn
phát đạt.
Ông lái buôn là người vừa thông minh, khéo léo và tốt bụng. Nhưng
người ta nói nhiều đến của cải của ông hơn là nói đến cái tốt của ông. Lui
tới nhà ông có những người sang trọng, những người trí thức. Có những
người trí thức là con ông cháu cha và cả những người tầm thường không có
học thức.
Tối hôm ấy, trẻ con tụ họp tại nhà ông lái buôn. Những đứa nhỏ ấy
chuyện trò nhiều quá nhiều và nói tuột ra những ý nghĩ của chúng.
Trong số chúng nó, có một đứa con gái gái cực kỳ xinh đẹp. Nhưng sao
mà con bé kiêu ngạo đến thế! Đó là lỗi của những người ở đã phỉnh và
chiều nó quá. Trái lại bố mẹ nó là những người tốt và cũng chỉ tự hào đúng
mức với địa vị quý phái của họ. Bố nó là quan nội thần. Hẳn đó là một địa
vị cao; con bé biết thế và bảo với các bạn: “Tao là con cận thần”. Nó cũng
có thể là con nhà thường dân. Nhưng điều đó đâu có phải là tự nó muốn thế
nào được vậy? Nó luôn luôn nhắc cho các bạn biết rắng nó là con ông cháu
cha. Nó nói thêm: “Nếu sinh ra không phải là con ông cháu cha thì đúng là
vận rủi không thay đổi được. Người ta sẽ không làm nên cái gì cả. Dù cho
biết đọc biết viết, học thuộc bài đi nữa, cũng phí công vô ích, không thể làm
nên trò trống gì. Lại còn những đứa mà cuối tên có vần “sen” nữa
[15]
. Ôi
thôi! Bọn ấy thì chẳng bao giờ nên người cả. Khi đứng gần chúng nó thì
phải chống tay lên cạnh sườn để rõ chúng nó ra”.
