Đúng hôm Páo cưỡi ngựa đi dự đám ma xa nhà thì người đàn ông lạ
mặt giả làm lái buôn, buôn đèn cũ. Vợ Páo biết chuyện, ngạc nhiên lắm.
Chị tưởng mình nghe nhầm. Hỏi lại cho rõ, chị vào đầu giường mang cây
đèn cũ ra đổi lấy đèn mới, sáng hơn, đẹp hơn mà chẳng mất gì.
Người lạ mặt cầm cây đèn cũ vừa bước ra khỏi nhà thì giông bão chợt
nổi lên ầm ầm. Cây cối bật rễ đổ ngổn ngang. Bà cụ kinh hãi chạy ra cửa
xem trời, bị ngay một nhánh cây cổ thụ gãy đè chết. Mây đen kéo đến ùn
ùn. Đang lúc mù mịt ấy, tòa nhà đẹp đẽ của Páo bay biến mất, trở lại cái
nền không. Người lạ mặt ép vợ Páo phải lấy hắn.
Mấy ngày sau Páo về. Anh tưởng mình lạc lối. Anh cưỡi ngựa quanh
co mãi cũng chỉ luẩn quẩn với rừng cây và núi đá. Anh biết rằng chiếc đèn
quý đã bị mất. Mẹ đâu? Vợ đâu? Không ai biết. Không còn cách nào khác,
ngày ngày anh lại kiếm củi sinh sống. Khi đốn cây, anh tìm thấy xác mẹ.
Lòng đầy oán giận kẻ bạc ác, anh nuốt nước mắt chôn cất mẹ. Nhưng vợ
anh có còn sống hay cũng chết bi thảm như mẹ?
Củi mỗi ngày một rẻ, đem đổi không đủ bắp ăn. Páo rời nơi hoang
vắng đi qua nhiều núi, tới xóm kia tìm nhà giàu nhất vào xin làm thuê.
Nhà này thật lắm của và sang trọng chưa từng thấy. Đó là một khu nhà
hẳn hoi. Chủ nhà ở riêng, trên tầng gác. Người làm thuê ở riêng túp lều bé
nhỏ góc vườn. Chuồng bò, chuồng ngựa, chuồng dê đều dựng riêng cách
biệt một nơi. Lúc nào Páo cũng có việc: đốn củi, lấy rau, vác nước, lên
nương, quét sân, đuổi bò, cắt cỏ ngựa. Người ở và chủ nhà không bao giờ
gặp nhau. Ngay cả hôm đến xin làm, cũng chỉ có một người coi cơ ngơi
thuê Páo.
Ba năm liền trôi qua như thế.
Hôm ấy ông chủ đi vắng. Đang dịp giáp hạt. Bắp ở kho dưới nhà đã
hết. Phải lên kho trên gác chuyển xuống. Páo gặp bà chủ nhà mà không
