Nếu buổi sáng trời yên gió thì lũ quạ bốc thẳng lên cao ngay và bay đi.
Còn nếu trời có gió thì chúng bay thấp, lợi dụng cái khe mương để tránh
gió.
Cửa sổ nhà tôi nhìn thẳng ra cái khe đó, do đó năm 1885 lần đầu tiên
tôi để ý đến con quạ đầu đàn này.
Bản thân tôi mới tới vùng này trước đây không lâu, nhưng một người
dân sống lâu tại đây đã trỏ đàn quạ mà bảo tôi rằng:
- Thế là đã hơn hai mươi năm nay, con quạ già này lại bay trên khe
mương đúng vào thời kì này hằng năm.
Chấm Bạc bao giờ cũng bay theo con đường cũ, mặc dù dọc theo khe
mương đã có nhiều nhà được xây dựng và cây miên liễu đã mọc lan qua cả
khe mương, và điều này đã làm cho tôi nhanh chóng chú ý đến nó. Vào
tháng Ba và nửa đầu tháng Tư mỗi ngày nó bay qua trước mắt tôi một lần;
còn đến cuối mùa hè và đầu mùa thu thì mỗi ngày tôi trông thấy nó hai lần.
Tôi theo dõi mọi cử động của nó và lắng nghe nó ra lệnh cho những
con quạ dưới quyền. Dần đần tôi hiểu rằng lũ quạ rất thông minh, chúng có
ngôn ngữ riêng và có chế độ xã hội giống với chế độ của con người một
cách đáng kinh ngạc.
Một lần tôi đứng trên một chiếc cầu cao bắc ngang qua khe mương.
Trời có gió và tôi trông thấy con quạ già đang dẫn đầu bầy đàn của nó bay
trở về. Khi chúng còn cách xa khoảng nửa dặm tôi đã nghe thấy tiếng kêu
hài lòng, có nghĩa là: "Mọi việc đều tốt đẹp, hãy bay tiếp đi!"
"Quạ... quạ!" - Chấm Bạc kêu vang, và con quạ phụ tá của nó bay ở
cuối đàn nhắc lại. Chúng bay thấp bởi vì gió thổi mạnh ngược chiều.
Nhưng cây cầu mà tôi đang đứng buộc chúng phải bay lên cao. Chấm Bạc
nhìn thấy tôi, và nó không thích tôi chăm chú quan sát nó. Nó bay chậm lại
