cái bóng rộng chờn vờn trên mặt cỏ phẳng lặng như những đám mây trôi
trên trời, và trong khoảng không xa tắp, nếu nhìn thật kỹ thì thấy nổi lên cao
và chồng chất lên nhau những hình ảnh mơ hồ cổ quái... Ta thấy hơi rờn
rợn, phải nhìn lên bầu trời màu lục nhạt lốm đốm sao, không có một đám
mây, một vết gợn nào, ta mới hiểu tại sao làn không khí ấm áp lại im lìm,
tại sao thiên nhiên lại thủ thế không dám động đậy: nó thấy sợ và tiếc,
không nỡ để mất dù chỉ là một khoảnh khắc của cuộc đời. Chỉ ở ngoài biển
hay trên thảo nguyên vào một đêm trăng mới có thể lường được chiều sâu
vô tận và chiều rộng vô biên của bầu trời. Bầu trời ấy đáng sợ, đẹp đẽ và âu
yếm, nó nhìn ta đắm đuối và quyến rũ ta về với nó, và sự mơn trớn của nó
làm cho ta thấy chóng mặt nôn nao.
Xe đi được một vài giờ gì đấy... Trên đường đi thỉnh thoảng lại gặp một
ngọn gò già nua thầm lặng hay một tảng đá hình mụ đàn bà, có trời biết, do
ai đặt đấy, và đặt tự bao giờ, một con chim đêm bay trên cao không một
tiếng động, và dần dần trong ký ức lại hiện lên những truyền thuyết về thảo
nguyên, những mẩu chuyện của những người gặp ở giữa đường, những câu
chuyện cổ tích của các bà vú em vùng thảo nguyên và tất cả những gì mà ta
đã thấy được, mà tâm hồn ta đã hiểu thấu. Đến lúc bấy giờ trong tiếng lách
tách râm ran của côn trùng, trong những bóng đen khả nghi, và trong những
gò đất, trong bầu trời cao, trong ánh trăng, trong dáng bay của con chim ăn
đêm, trong tất cả những gì mà ta nghe, ta thấy đều như hiện rõ sự toàn thắng
của cái đẹp của sự trẻ trung, của sức mạnh tràn trề và sự khát khao tha thiết
đối với cuộc sống; tâm hồn lên tiếng đáp lại tiếng gọi của quê hương diễm
lệ, khắc khổ, và ta thấy thèm được bay trên thảo nguyên như con chim ăn
đêm. Và trong sự toàn thắng của cái đẹp, trong hạnh phúc tràn trề ta cảm
thấy có sự khắc khoải và nhớ nhung, tựa hồ như thảo nguyên tự biết rằng
mình cô độc, rằng sự phong phú và nguồn cảm hứng mà nó chứa đựng sẽ bị
thế gian để cho mai một đi một cách phí hoài, không được ai ca ngợi và
không có ích gì cho ai, và qua tiếng râm ran vui vẻ của nó ta nghe thấy một
lời kêu gợi u hoài và tuyệt vọng: người ca ngợi đâu? Người ca ngợi đâu rồi?
- Prrr! Chào cụ Pantelây! Bình an cả chứ?
