Cơn bệnh thần kinh
I.
VÀO MỘT BUỔI TỐI anh chàng sinh viên y khoa Maierơ và Rứpnikốp,
học sinh trường hội họa, điêu khắc và kiến trúc ở Maxcơva, cùng nhau đến
nhà bạn mình là Vaxilép, sinh viên luật khoa, và rủ anh ta xuống ngõ X.
Thoạt đầu, Vaxilép nằng nặc không chịu đi, nhưng sau đó nể bạn cũng mặc
áo vào rồi theo bạn.
Vaxilép chỉ biết đến những người đàn bà sa đọa qua lời kể, qua những trang
sách đọc, và chưa một lần nào trong đời anh bước vào những ngôi nhà họ
sống. Anh đã biết rằng trên đời này có những người phụ nữ hư hỏng như
thế, những người này nhiều khi do hoàn cảnh éo le không may xảy đến, do
ảnh hưởng giáo dục không tốt, do túng thiếu... mà đã buộc phải đem bán
danh dự của mình để kiếm ít tiền nuôi thân. Họ không biết đến tình yêu
trong sạch, không có con cái, không có quyền hành; các bà mẹ và chị em họ
than khóc về họ như than khóc những người đã chết, xã hội khinh rẻ họ, coi
họ như một nguồn gốc tội lỗi, đàn ông suồng sã gọi họ là cô em. Mặc dầu
vậy họ không mất hình hài, tính nết của con người. Tất cả bọn họ đều nhận
thấy tội lỗi của mình và hi vọng được cứu thoát. Họ có thể nhờ cậy vào
nhiều biện pháp cứu vớt rất khác nhau. Thật ra thì xã hội không tha thứ cho
những người đã mắc tội trong quá khứ, trong khi chính nữ thần Maria ở Ai
Cập
[65]
thì cũng được Thượng đế trọng vọng không kém những vị thần
khác. Mỗi khi Vaxilép nhận ra một người phụ nữ sa đọa ngoài đường phố
qua cách ăn vận và điệu bộ của người đó, hoặc khi nhìn thấy tranh vẽ về họ
trong các tạp chí khôi hài thì lần nào cũng vậy anh lại nhớ lại một câu
chuyện mà trước đây, anh đã từng đọc ở đâu: một chàng trẻ tuổi trong sạch,
giàu đức hi sinh đã đem lòng yêu một cô gái hư hỏng và ngỏ lời muốn lấy
