Đánh cược
I.
MỘT ĐÊM MÙA THU tối mịt. Lão chủ nhà băng đi đi lại lại trong căn
phòng làm việc của mình và nhớ lại mười lăm năm trước, cũng vào mùa
thu, lão đã tổ chức một buổi dạ tiệc. Trong buổi dạ tiệc ấy đã có nhiều vị
thức giả tham dự và mọi người đã nói nhiều chuyện thú vị với nhau. Nhân
đấy, họ bàn với nhau cả về án tử hình. Phần lớn các vị khách, trong đó có
không ít nhà học giả, nhà báo, đều có một thái độ phủ định đối với loại án
tử hình. Họ cho rằng phương thức trừng trị ấy là lỗi thời, phi đạo lý, không
phù hợp với các quốc gia theo Kytô giáo. Theo ý kiến của một số người
trong bọn họ thì trong mọi trường hợp đều nên thay thế án tử hình bằng án
tù chung thân.
- Tôi không đồng ý với các ông, - ông chủ nhà băng và là chủ bữa tiệc nói. -
Tôi chưa từng bị án tử hình hoặc án tù chung thân nhưng nếu có thể nói
theo a priori
[74]
thì theo tôi, án tử hình hợp đạo lý hơn, nhân đạo hơn sự tù
đày. Án tử hình kết liễu đời người trong chốc lát còn án tù chung thân thì
giết dần giết mòn con người ta. Tên đao phủ nào có tính người hơn? Tên
đao phủ giết con người trong vài phút đồng hồ hay là tên tiêu hủy dần cuộc
sống con người trong vòng hàng chục năm trời?
- Cả hai cái đó đều vô đạo lý, - có một vị khách nào lên tiếng như vậy, - bởi
vì cả hai cách đều có chung một mục đích tiêu hủy cuộc sống. Nhà nước
không phải là Thượng đế. Nó không có quyền cướp đi cái mà nếu có muốn
nó cũng không thể trả lại được.
Trong đám khách có một vị luật gia trẻ tuổi chừng hai mươi lăm. Khi người
