phải ngủ gục. Khách rượu đến bất ngờ thấy ông gục đầu, hai vai run run,
khách rượu tưởng ông khóc. Khách rượu vỗ vai ông, ông giật mình lật đật
đứng dậy, khách rượu hỏi:
- Sao ông khóc ?
Ông lắc đầu ú ớ, đưa tay chỉ vào mắt, con mắt khô quánh. Yý ông
muốn nói: Tôi khóc hồi nào !
Nhưng khách rượu không tin, thấy đôi vai run của ông, khách rượu
đoán là ông khóc. Có điều là người khách có thể tin. Là con mắt của ông
không ướt. Con mắt khô, nhưng miệng chảy nước dãi. Khách rượu ấy kết
luận: Ông khóc thật, nhưng không phải khóc bằng nước mắt mà ông khóc
bằng nước miếng, đó là kiểu khóc đặc biệt của người câm.
Trong làng, trong cả miền Nam, nhà nào cũng có người bị bắt bị giết,
những nhà bị tan nát. Con người sống không yên. Người ta phải đứng dậy.
Từ một đến mười, từ mười đến trăm, từ trăm đến ngàn, rồi cả làng. Hầu hết
đàn bà trong làng, họ kéo nhau ra đồn bót, ra huyện, ra tỉnh, kéo nhau đi cả
Sài Gòn nữa. Họ bắt kẻ thù phải công nhận cho họ là con người đang sống
và có quyền sống. Những cuộc biểu tình ấy, nếu đi xuồng đi ghe máy đuôi
tôm hoặc đi tài thì qua bến chủ quán rượu. Cái bến của quán rượu người
câm lúc nào cũng nổi sóng. Nếu đi bộ, thì đoàn người đi ngang qua con
đường sau quán. Ông câm nhưng ông thấy, ông nghe và ông biết. Đi đấu
tranh xong trở về, người ta lại ghé vào quán rượu của ông. Người vào quán
ông bất cứ lúc nào, về lúc nào ghé lúc ấy, có khi vừa tối, có lúc nửa đêm.
Người ta ghé vào để uống rượu và nói chuyện và bàn cãi. Nhờ có nhiều
khách hàng, đêm đêm ông thắp đèn khí đá. Ông vừa bán vừa nghe chuyện.
Địch nó bắn người ta cứ tràn lên. Một người bị bắt cả ngàn người cứ đứng
vây cửa nhà tên quận, hò hét cho đến lúc nó thả ra mới chịu về. Bọn địch
nó biết, khi mà đàn bà đã đứng dậy thì chẳng có sức mạnh nào bằng. Nó sợ
đàn bà, nhưng nó lại biết chỗ yếu của đàn bà. Đàn bà không sợ bị bắt,
không sợ tù, không sợ súng, không sợ chết, nhưng lại sợ nhục. Nó không
