Với tuổi già thì bao nhiêu những sự vui sướng đều không được thụ hưởng như
xưa! Khi đã già thì hết vẻ xinh đẹp, hết sự khỏe mạnh, hết cả trí tuệ minh mẫn,
lại suy nhược, chịu nhiều bệnh khổ. Ông lão ấy hồi trẻ khi cha mẹ sanh ra cũng
từng phải bú mớm, dần dần lớn lên cũng thành người trai tráng mạnh mẽ, mà
nay tuổi già nên trở thành khô héo, bại hoại như thế.”
Thái tử lấy làm cảm xúc, hỏi tiếp rằng: “Quyền thế như ta đây, liệu có phải già
như thế không?”
Xa-nặc tâu rằng:
“Ngài rồi cũng không tránh khỏi cái già! Hết thảy muôn người không ai có thể
tránh được cái già. Cho dẫu là bậc đế vương quyền cao tột đỉnh, hoặc người dân
quê nghèo khó khổ nhọc, đối với sự già lão thì cũng đều phải chịu như nhau.”
Thái tử nghe nói, lấy làm thảng thốt, bèn thở dài và lắc đầu. Ngài nhìn lão già
một lần nữa rồi than rằng:
“Cái già làm cho hình hài xấu xí, sức khỏe suy nhược, thần trí mê muội, thân thể
đau nhức, tai điếc mắt lờ, thế mà người đời chẳng biết ghê sợ, chỉ mãi đắm say
trong những cuộc vui dục lạc. Thôi ngươi hãy quay ngựa trở về. Ta giờ chỉ ám
ảnh bởi cái già nó làm khổ muôn người, không phương tránh né, nên chẳng còn
vui thích gì mà dạo chơi nữa cả.”
Sau chuyến đi ấy, thái tử đâm ra ưu tư, suy nghĩ. Ngài hiểu ra sự thật về cái giả
tạo, tạm bợ của kiếp người, khác nào như ngọn đèn dầu, tuy sáng đó nhưng
chẳng bao lâu rồi dầu hết mà phải tắt. Ngài thường ngồi một mình ở nơi vắng vẻ
để suy nghĩ về thân phận con người với chuỗi ngày thanh xuân ngắn ngủi không
thể nào tồn tại.
Có người đem những việc đã xảy ra tâu lên vua Tịnh-phạn. Đức vua vô cùng lo
lắng, và truyền bày thêm nhiều cuộc vui hơn nữa làm cho thái tử nguôi ngoai.
Nhưng thái tử không còn quan tâm nữa. Ngược lại, ngài bắt đầu cảm thấy băn
khoăn về những sự thật khác nữa trong cuộc sống mà có lẽ vì bị giam hãm mãi
trong cung đình nên ngài không thể tìm biết được. Ngài quyết định xin phép vua
cha ra ngoài thành dạo chơi một lần nữa.
Lần này, thái tử quyết định không đi công khai như lần trước. Ngài cũng không
đi bằng xe ngựa, mà cải trang làm một người trưởng giả đi bộ ra ngoài thành
cùng với người hầu cận là Xa-nặc.
