giờ chấm dứt hoành hành. Hay như một câu châm ngôn cổ của người Ả rập,
“Sáu năm chuyên chế còn tốt hơn một ngày hỗn loạn.”
Sử gia Hồi giáo Bernard Lewis, trong cuốn The Political Language of
Islam (1988) (tạm dịch: Ngôn ngữ Chính trị của đạo Hồi) đã nhận xét rằng,
“trong thuyết giáo về chủ nghĩa phục tùng, các luật gia và nhà thần học
[Hồi giáo] không được thể hiện sự mến mộ hay tôn trọng với chính phủ áp
bức trong vấn đề đang nói đến, cũng không được thực hiện bất cứ cố gắng
nào hòng che đậy đi sự áp bức của nó. Trong một đoạn thường được các
học giả hiện đại trích dẫn, Ibn Jama’a, một luật gia người Syria sống vào
cuối thế kỷ XIII đầu thế kỷ XIV, khá thẳng thắn cho rằng: ‘Vào một thời
điểm khi không có một vị thủ lĩnh nào [một người đứng đầu kết hợp cả về
chính trị lẫn tinh thần cai trị theo luật đạo Hồi] và một người không đủ tư
cách đang tìm kiếm chức vụ thủ lĩnh này [lãnh đạo cả về chính trị và tinh
thần] và ép buộc mọi người bằng vũ lực và quân đội của mình… thì sự
phục tùng đối với anh ta là bắt buộc, vì vậy mà đã giữ được sự thống nhất
của đạo Hồi và bảo đảm sự nhất trí giữa họ.’ Đó vẫn là sự thật, cho dù anh
ta có tàn bạo hay xấu xa đi nữa.”
Ở Trung Đông hiện đại, chế độ độc tài tồn tại ở cả hai hình thức – hình
thức Ottoman ôn hòa hơn, và hình thức hà khắc hơn với nhiều hình thức
phong phú như hình thức đối lập với đạo Hồi, Abul-Abbas-Đổ máu. Trong
các quốc gia Ả rập thuần nhất, như Ai cập và Tunisia, và những quốc gia
mà những kẻ cai trị giành được sự đồng thuận cao của thần dân, như vua
Hussein của Jordan, vua Hassan của Morocco, vua Fahd của Ả rập Saudi,
và tất cả các lãnh tụ Hồi giáo ở vùng Vịnh, chế độ độc tài ôn hòa Ottoman
rất dễ nhận thấy ngày nay. Chắc chắn, các cuộc chiến tranh giành quyền lực
thường diễn ra ở các quốc gia này, nhưng thường là không lộ ra ngoài. Các
chế độ này dàn xếp ổn thỏa về mặt pháp lý trong mắt những thần dân của
mình, bởi vậy họ có thể đủ sức thu xếp được sự ràng buộc rất tốt: kết nạp
những kẻ thù địch, thậm chí chia sẻ một cấp độ quyền lực nào đó và cho
phép một số quyền tự do báo chí và ngôn luận. Những quyền lợi này làm
cho không khí nhìn chung là thoải mái đối với một người ở các quốc gia Ả
rập – khiến cho người ta không tìm cách đối đầu với người cầm quyền nữa.
