May mắn thay, “Yad Vashem hóa” Israel chưa kịp hoàn thành. Không
phải tất cả người Israel đều trở lại cảm giác của thời kỳ tiền Chủ nghĩa Phục
quốc với sức mạnh của chính mình. Với sự lãnh đạo phù hợp và mạnh mẽ,
khuynh hướng có thể vẫn đảo ngược được. Tôi bị thuyết phục về điều đó
sau chuyến thăm tới căn cứ không quân Hatzerim. Khi ở đây tôi đã có cơ
hội phỏng vấn viên phi công của lực lượng không quân Israel đã chỉ huy đội
máy bay ném bom F-16 của Israel phá hủy lò phản ứng hạt nhân của Iraq ở
Baghdad năm 1981. Đại tá Z – tôi hứa là sẽ không đưa tên thật của ông ta –
sinh ra và lớn lên trong một khu định cư ở gần Haifa. Ông ta có những
đường nét điển trai, đôi mắt thông minh, và dáng vẻ hiên ngang của một phi
công vừa bước ra từ tấm áp phích quảng cáo tuyển mộ. Giống như rất nhiều
những sĩ quan cấp cao khác trong quân đội Israel, ông ta không hồ nghi gì
về sức mạnh và quyền lực thực sự của Israel trong việc định hướng tương
lai cho chính nó; ông ta hoàn toàn chưa bị tiêm nhiễm bởi chứng khoa
trương về sự khải huyền của các nhà chính trị.
Tôi bắt đầu cuộc trò chuyện của chúng tôi bằng việc nói với ông ta rằng
tôi có nghe một người bạn nói rằng lực lượng không quân Israel đã bảo trợ
cho một “cuộc thi đố về Holocaust” để tìm ra những phi công hiểu biết nhất
về vụ thảm sát 6 triệu người.
“Thật là kinh khủng,” Đại tá Z nói. “Tôi tới gặp người đứng đầu lực
lượng không quân, [Thiếu tướng] Avihu Binun, và tôi nài xin ông, ‘Đừng
cho phép việc đó. Nó thật là kinh khủng.’ Thực tế họ đưa ra những câu hỏi
như ‘Bao nhiêu người Do Thái đã bị giết tại Treblinka? Bao nhiêu người bị
giết tại Buchenwald?’ Họ muốn đảm bảo rằng mọi người đều nắm được các
con số. Một câu hỏi về bao nhiêu người Do Thái đã bị đem tới trại tập trung
được thiết lập ở Libya, và một cậu bé đã trả lời là 500 nghìn người, trong
khi câu trả lời đúng là 500 người thôi. Nhưng anh thấy đấy, anh chỉ xây
dựng nó trở thành thứ gì đó rồi nó lớn đến mức anh mất hẳn đi tầm nhìn và
anh không thể nào nắm được ý nghĩa của nó là gì nữa khi có năm hay sáu
người Do Thái bị giết. Nếu anh có một chiếc dùi cui và đánh một đứa trẻ
triền miên từ khi nó lên ba tuổi, thì khi mười tám tuổi nó vẫn sẽ còn sợ hãi.
Cách nhìn cơ bản của chúng tôi chính là đứa trẻ bị đánh đòn kia. Đó là định
