vì thế là một đường thẳng hay một đường trắc địa. Nếu tôi đi đủ xa về
hướng bắc, thì kỳ cùng tôi cũng bắt đầu đi về hướng nam. Di chuyển về
phía đông, ngược lại, không bao giờ trở thành di chuyển sang hướng tây (vì
đông và tây không phải là những hướng đối cực), nhưng rốt cuộc sự di
chuyển đó khiến tôi đi về càng lúc càng gần với điểm xuất phát hơn là đi xa
nó. Trong HTHTT, Chương IV. A, việc hoàn toàn làm chủ đối với người
làm nô sẽ dẫn tới sự hoán đổi vị trí giữa làm chủ và làm nô: việc người làm
chủ từ chối công nhận người làm nô quy giản người làm nô thành cái mà sự
công nhận của người nô đối với người chủ không còn có giá trị gì cả, và
người chủ chẳng làm chủ cái gì hết, ngược lại, trong khi người làm nô có
bổn phận phải làm việc, phục vụ cho người làm chủ, v.v., lại hình thành
trong người làm nô một kiểu TỰ-Ý-THỨC vượt quá người làm chủ; chiến
thắng áp đảo [của người làm chủ] trở thành chiến bại, và chiến bại [của
người làm nô] trở thành chiến thắng. Khuynh hướng các khái niệm đối lập
chuyển hóa lẫn nhau là một trong những lực vận động của phép BIỆN
CHỨNG của Hegel: chẳng hạn, TỒN TẠI thuần túy trở thành HƯ VÔ
thuần túy, và ngược lại. Những sự đảo ngược này tiến hành một sự thống
nhất PHỦ ĐỊNH bên trong của hai khái niệm.
6. Vì vậy, đối với Hegel, khác với Schelling, các mặt đối lập không trở
thành (hay xuất hiện từ) một cái trung tính TUYỆT ĐỐI hay một điểm bất
phân biệt, mà chuyển hóa lẫn nhau tại điểm cực đại của chúng. Sự hợp nhất
tối hậu của chúng trong Ý NIỆM tuyệt đối không phải là sự trung tính đơn
thuần, mà là một TOÀN THỂ CỤ THỂ hay một HỆ THỐNG, tức là cái
VƯỢT BỎ sự đối lập, chứ không thủ tiêu nó.
Nghiên cứu của Hegel không thành công do không phân biệt được các
loại hình khác nhau của sự đối lập (ví dụ, bắc/nam, đông/tây, đỏ/không đỏ,
trắng/đen, giống đực/giống cái) và những phương cách khác nhau, trong đó
các mặt đối lập kéo theo, trở thành, v.v., lẫn nhau. Tư tưởng của ông về sự
đối lập, vì thế, mang tính giảng giải một cách rời rạc hơn là có hệ thống.
