Cù Ngọc Phương dịch
Phát triển (sự) [Đức: Entwicklung; Anh: development]
Chữ thường để chỉ “sự phát triển” trong tiếng Đức là Entwicklung,
xuất phát từ động từ (sich) (entwirkeln) (“làm sáng tỏ, triển khai, (tự) bày
tỏ, tiến hóa, giải thích”, v.v.), nhưng ta cũng sử dụng chữ Entfaltung (“sự
triển khai”). Cho tới thế kỷ XVIII, nó chủ yếu áp dụng cho hoạt động có
tính lô-gíc của việc khai triển hay giải thích một khái niệm, để khám phá
nội dung, phạm vi, các mối quan hệ của nó với các khái niệm khác. Nhưng
chữ “sự phát triển” cũng được sử dụng để diễn đạt quan niệm của phái
Plato-mới rằng thế giới là sự tự-PHÁT-TRIỂN hay tự-bộc-lộ của Thượng
Đế. Trong thời Phục hưng, sự phát triển được xem là sự tự-PHÁT-TRIỂN
hay tự-bộc-lộ của SỰ SỐNG, vừa là sự sống xét như một toàn bộ vừa là sự
sống của một cá nhân. Cả ba dòng tư tưởng đều tập hợp lại ở Hegel cũng
như các nhà tư tưởng như Herder, Goethe, Schelling: sự phát triển được
xem là (1) sự tự-bộc-lộ của cái thần linh trong thế giới; (2) sự tự-PHÁT-
TRIỂN của sự sống, đặc biệt là sự sống của con người, hướng tới thần linh;
và (3) sự phát triển của quan niệm của chúng ta về tiến trình vũ trụ nằm
trong (1) và (2).
Các nghiên cứu chính của Hegel về sự phát triển xuất hiện trong các
Lời tựa của THLS [Các bài giảng về triết học lịch sử] (C.a) và LSTH
(A.2.a) [Các bài giảng về lịch sử triết học]. Như chữ Entwicklung hàm ý,
sự phát triển của điều gì đó thể hiện sự tự khai triển của tính tiềm năng bên
trong của nó (cái TỰ MÌNH) thành HIỆN THỰC minh nhiên (cái CHO
MÌNH). Do đó hệ hình của sự phát triển nơi Hegel là sự lớn mạnh của một
cái cây từ hạt mầm. Hạt mầm đòi hỏi nước, chất dinh dưỡng và ánh sáng,
nếu nó muốn phát triển thành, chẳng hạn, một cây hoa hồng. Nhưng nó có
tính xác định và tương đối tự-PHÁT-TRIỂN ở chỗ, nếu có đủ các điều kiện
thích hợp nhất định, nó trở thành một cây hoa hồng và không có sự biến đổi
