1.1 Thế nào là HĐH nói chung và Linux nói riêng
5
hiệu, do đó không còn tự do). Trong “Manifesto GNU” (
) vào năm 1985 Stallman viết rằng động lực để ông sáng
lập ra FSF và dự án GNU đó là sự khó chịu trong quyền sở hữu của một số người
đối với chương trình ứng dụng.
Những gì do dự án GNU phát triển đề là
tự do, nhưng không có nghĩa là
chúng được phân phối không có bản quyền và không được luật pháp bảo vệ.
Những chương trình Open Source (Mã nguồn mở) được phân phối theo điều kiện
của bản quyền General Public License (GPL). Bạn có thể đọc bản quyền này
theo địa chỉ
http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html
. Bản dịch tiếng Việt
không chính thức nằm tại
http://vi.openoffice.org/gplv.html
. Nếu như
nói một cách thật ngắn gọn thì bản chất của GPL như sau. Chương trình ứng
dụng phân phối theo GPL được quyền phát triển, sửa đổi, chuyển hoặc bán cho
người khác không hạn chế với một điều kiện là kết quả thu được cũng phải phân
phối theo bản quyền copyleft. Điều kiện cuối là quan trọng và then chốt của bản
quyền này. Nó bảo đảm rằng kết quả lao động của các nhà phát triển phần mềm
tự do sẽ luôn luôn mở và không trở thành một phần của sản phẩm nào đó dùng
bản quyền bình thường (ý nói sản phẩm đóng). Điều kiện này cũng phân biệt
phần mềm
tự do với phần mềm phân phối miễn phí. Nói như các nhà sáng lập
ra FSF, thì bản quyền GPL “làm cho chương trình ứng dụng tự do và đảm bảo là
chương trình này sẽ tự do”
Gần như tất cả các chương trình ứng dụng phân phối theo điều kiện GPL có
thể coi là miễn phí đối với người dùng (trong phần lớn các trường hợp để nhận
được nó bạn chỉ phải trả tiền đĩa CD, DVD hoặc kết nối Internet). Điều đó không
có nghĩa là các nhà lập trình không còn nhận được phần thưởng (tiền) cho công
việc của mình. Ý tưởng chính của Stallman là ở chỗ không phải bán chương trình
ứng dụng, mà bán chính
sức lao động của nhà lập trình. Ở đây cần phải đưa ra
ví dụ để bạn đọc hiểu rõ hơn: nguồn thu nhập có thể là các sản phẩm đi kèm hoặc
dịch vụ cài đặt và cấu hình cho những máy tính mới hoặc phát triển cho những
điều kiện làm việc mới, dạy cách sử dụng, v.v. . . Một phần thưởng tốt nữa đó là
khi chương trình trở lên nổi tiếng thì tác giả của chương trình sẽ có điều kiện tìm
một công việc có lương cao. Các nhà phát triển xvnkb (
unikey
), là những
người hiểu rõ nhất điều này. Hãy viết thư cho họ để học hỏi kinh nghiệm!
Trong khuôn khổ của hoạt động Open Source nói chung và dự án GNU nói
riêng, đã phát triển một lượng đáng kể các chương trình ứng dụng, nổi tiếng
nhất trong số chúng đó là trình soạn thảo Emacs và trình biên dịch GCC (GNU
C Compliler) – trình biên dịch ngôn ngữ C tốt nhất hiện nay. Việc mở mã nguồn
đồng thời nâng cao rất nhiều chất lượng của chương trình ứng dụng: tất cả những
gì tốt nhất, những ý tưởng và cách giải quyết mới được phân phối rộng rãi ngay
lập tức, còn các lỗi sẽ được nhận ra và sửa nhanh chóng. Ở đây chúng ta gặp
lại cơ chế đào thải (hay tốt hơn là chọn lọc) tự nhiên như trong thuyết sinh học
của Darwin. Cơ chế này bị kìm nén trong thế giới chương trình ứng dụng thương
mại.
5
Người dịch: Bạn đọc cũng nên biết là sắp tới sẽ có phiên bản thứ 3 của GPL (GPLv3). Cùng với sự ra đời
của phiên bản thứ 3 này đã nảy ra rất nhiều tranh cãi xung quanh tính tự do của bản quyền. Tham gia vào tranh
cãi có cả người viết ra nhân Linux đầu tiên – Linus Torvalds.
