VỀ NHỮNG TÁC GIẢ VÀ CÁC NHÀ
PHÊ BÌNH
[Des auteurs et des critiques]
C
ác khách du lịch nói đến một loại người hoang dã thổi vào kẻ
qua đường những lá kim
tẩm thuốc độc. Đó là hình ảnh những nhà
phê bình của chúng ta.
Sự so sánh ấy ông cảm thấy là quá đáng ư? Ít ra ông phải thừa
nhận rằng họ gần gần giống như một người sống cô độc tận đáy một
thung lũng khắp mọi nơi là những quả đồi vây quanh. Khoảng không
gian hạn hẹp ấy là vũ trụ của hắn ta. Quay vòng trên một bàn chân và
lướt mắt nhìn chân trời chật hẹp của mình, hắn thốt lên: “Tớ biết hết;
tớ đã thấy hết”. Nhưng một hôm muốn bước chân đi, và đến gần vài
vật khuất tầm mắt, hắn ta trèo lên đỉnh một trong những quả đồi kia.
Hắn mới ngạc nhiên làm sao khi nhìn thấy một không gian mênh
mông trải ra trên đầu hắn và trước mặt hắn? Lúc đó, đổi giọng, hắn
nói: “Tớ chẳng biết gì cả; tớ đã chẳng biết gì cả”.
Tôi đã bảo rằng các nhà phê bình của chúng ta giống anh chàng
đó; tôi đã lầm, họ vẫn ru rú trong xó lều của họ, và chẳng bao giờ cho
mình là sai.
Vai trò của tác gia là một vai trò khá hão huyền; đó là vai trò của
một người tưởng mình có thể dạy cho công chúng những bài học. Còn
vai trò của nhà phê bình thì sao? Nó còn hão huyền hơn nữa; đó là vai
