rằng anh ta luôn đặt bàn tay phải trước ngực, các ngón tay khép lại và
các móng tay quay ra ngoài. “A! ông ấy nói thêm, đó là một viên sĩ
quan đội cận vệ; và anh ta chỉ còn thiếu chiếc gậy chỉ huy nữa mà
thôi”. Một lúc sau, anh ta kể một câu chuyện vặt. “Chúng tôi, anh ta
nói, ông bà nọ, bà••• và tôi...” Đến đấy, ông thầy giáo của tôi nói tiếp:
“Tôi hoàn toàn biết rõ rồi. Người của chúng ta đã có vợ; người phụ nữ
anh ta đặt ở vị trí thứ ba chắc chắn là vợ anh ta; và anh ta đã nói tên cô
ấy cho tôi biết”.
Chúng tôi cùng nhau ra khỏi nhà cô Dornais. Vẫn còn đang giờ đi
dạo chơi; ông ấy đề nghị tôi đi một vòng ở Tuileries; tôi chấp nhận.
Trong lúc đi đường, ông ấy nói với tôi lắm chuyện linh tinh và lời lẽ
diễn đạt cũng hết sức linh tinh; nhưng vì tôi là một con người tốt, hết
sức điềm đạm, hết sức thẳng thắn, và vì những nhận xét của ông ấy
tinh tế, tôi không rõ ý, nên tôi xin ông ấy làm sáng tỏ bằng vài ví dụ.
Những đầu óc thiển cận cần có những ví dụ. Ông ấy chiều ý tôi và nói:
“Một hôm tôi ăn trưa ở nhà ngài tổng giám mục Paris. Tôi ít quen
biết khách khứa nơi đây; tôi cũng chẳng bận tâm tìm hiểu gì nhiều
người ta; nhưng nhân vật ngồi bên cạnh, nhân vật mà người ta ngồi
bên cạnh, lại là chuyện khác, cần phải biết người ta nói chuyện với ai;
và để nắm được, chỉ cần cứ để cho họ nói và nối kết các tình tiết lại.
Tôi đã có một người để tìm hiểu ở bên phải tôi. Thoạt đầu ngài tổng
giám mục ít nói với người ấy và khá khô khan, hay là người ấy không
sùng đạo, tôi nghĩ bụng, hay là người ấy thuộc giáo phái Janseniste.
Qua một câu hỏi nhẹ nhàng về những người theo giáo phái Jesuite, tôi
biết người ấy thuộc giáo phái Janseniste. Ông ta vay một khoản cho
giới tăng lữ; tôi nắm lấy cơ hội hỏi người ấy về thu nhập của giới chức
kia. Người ấy kể ra với tôi rất rành mạch, than phiền là chi tiêu không
đủ, nổi khùng trách móc ngài thượng thư bộ tài chính, nói thêm rằng
ông ta đã trình bày rõ ràng vào năm 1750 với ngài tổng thanh tra. Thế
là tôi biết người ấy từng làm việc cho giới tăng lữ. Trong quá trình trò
