một cách mạo hiểm trước mũi lính canh, cũng yêu thầm nhớ trộm rồi mê
cuồng cô gái Clélia, con viên tướng coi ngục, qua sự ngăn cách của những
cửa kín tường cao…
Không có gì đáng lấy làm lạ! Khi lý tưởng lớn không giữ được, thì
người thanh niên bản chất hăng say ấy tất chỉ còn luẩn quẩn với những
mảnh tình vụn và những hành động rởm. Những lúc chúng ta cảm thấy lý
tưởng hình như đang sống lại trong Fabrice, thì chẳng qua là gượng gạo,
thấp thoáng mà thôi. Mặc dù Stendhal đã ban cho Fabrice một tính “cổ sơ”
hồn nhiên, khả ái hòa đều với tính lãng mạn, nhưng hình ảnh nhân vật chính
đó của tác phẩm vẫn chỉ là một con người mang đầy tâm lý trưởng giả trong
giai đoạn bế tắc và thoái hóa. Chủ nghĩa cá nhân của anh trưởng giả đã biến
ngọn lửa cách mạng thành đốm lửa ma trơi le lói, mờ nhạt, lạnh lẽo, chỉ còn
đủ sáng để soi rọi tâm linh mình. Sự cô đơn và cuộc sống tủn mủn bị tháo
rời khỏi mối liên hệ hữu cơ với nhân dân, che tầm mắt Fabrice, không cho
anh nhìn vào vũ trụ bao la nữa và tâm hồn anh cũng bị nhào nặn một cách
vừa lố bịch, vừa tội nghiệp trước thực tại. Anh ta thường đau xót vì bản
thân mà dường như quên đồng loại. Còn như anh có nói đến nỗi đau khổ,
cay cực của nhân dân thì đều hoặc thản nhiên, hoặc gượng gạo, sáo rỗng
trong sự giả tạo đến lố bịch.
Mặt khác, thực trạng xã hội Pháp tác động khiến cho Stendhal thể hiện
cuộc đời như một đấu trường, trong đó tầng lớp trưởng giả tìm kiếm lý
tưởng sống một cách vừa lãng mạn, vừa tuyệt vọng, vừa hoài nghi. Triết lý
trưởng giả tù túng và đầy mẫu thuẫn trước sau vẫn thể hiện ở tính bi đát
trong hành động vươn tới lý tưởng. Cho nên ngay cả những hành động “anh
hùng" của họ cũng chỉ là những việc giải khuây của một tâm hồn tuyệt
vọng. Tính liều lĩnh, điên cuồng xô lên như những đợt sóng, nhưng lại tan
biến đi mau chóng trong cái tủn mủn cá nhân chủ nghĩa.
Đặc biệt ở đây, cái “tôi” bị tàn phá bằng cô đơn dễ dàng thỏa mãn một
cách mù quáng với lạc thú và sự ve vuốt, dù cho bởi bất cứ bàn tay nào. Nó
