Mặt khác, chủ nghĩa lãng mạn chính trị của Fabrice cũng bộc lộ, khi
anh đánh giá Napoléon như một anh hùng có sứ mệnh giải phóng nước Ý
khỏi ách xâm lược của Áo! “Tôi thấy hình ảnh lớn lao của tổ chức Ý đứng
lên từ dưới bùn nhơ mà bọn Đức dìm nó, đưa hai cánh tay bầm giập, một
nửa vẫn còn mang xiềng xích lên vì vua của nó và là người giải phóng nó”
và khi anh nguyện: “Ta sẽ ra đi ta sẽ chết hoặc sẽ thắng cùng với con người
được thiên mệnh chỉ định, con người sẵn lòng sửa nhạc cho chúng ta, nốt
nhạc mà những tên đê tiện nhất, nô bộc nhất châu Âu ném vào mặt chúng
ta”.
Đây chính là điển hình của một thời đại, khi Napoléon chưa trở thành
một tên xâm lược và những lực lượng tiến bộ toàn châu Âu đón ông ta như
đón sứ giả đi giải phóng những người nô lệ khỏi vòng áp bức. Chính
Ludwig van Beethoven, nhạc sĩ thiên tài Đức, khi viết giao hưởng số 3 cũng
đã nghĩ như Fabrice nên lúc đầu ông định đặt cho bản “giao hưởng Anh
hùng” là “Giao hưởng Bonaparte”. Nhưng Beethoven và nhiều người khác
đã sớm tỉnh ngộ.
Mãi đến năm 1815, Fabrice vẫn còn chưa nhìn thấy rõ chân tướng
Napoléon. Nói cho đúng, tâm hồn và lý trí của anh trưởng giả thì làm sao
nhận thức điều ấy được, khi họ đã bắt đầu bằng sự khâm phục, và con
người kia cũng không có hành động gì làm tổn thương đến cá nhân họ, buộc
họ phải mở mắt? Fabrice chỉ mới hoài nghi vào đúng thời điểm cáo chung
của nền đế chế độc tài đó mà thôi. Ta có thể coi Fabrice như đại diện của
giai cấp phong kiến tiến bộ, tiến bộ nhưng vẫn mang theo cái phức tạp khôn
cùng của giai cấp xuất thân.
Không phải vô cớ mà Stendhal, con người viết rất cô đọng, lại dành
cho Waterloo một vị trí như vậy, trong khi trên hình thức, nó không phải là
mắt xích quan trọng của câu chuyện. Bản chất giai cấp của Fabrice quyết
định thái độ từ nhiệt tình sôi nổi chuyển sang chán ngán, sụp đổ ước vọng,
là sự khẳng định cái bất lực, tắt lụi hy vọng của cả một thế hệ, không những
