vì lẽ thế này: Hầu tước bảo một tên tay sai tin cẩn của mình rình trên đường
thiên lý, hễ thấy một trung đoàn Pháp hay Ý nào hành quân đổi cứ điểm thì
đếm quân số, rồi ông báo cáo về triều đình Viên, lúc kê báo ông đã cẩn thận
rút bớt già dặn một phần tư. Những báo cáo buồn cười ấy có ưu điểm là
“đính chính” những báo cáo trung thực hơn, và nó được người ta ưa thích.
Bởi thế, trước khi Fabrice đến lâu đài, hầu tước đã được tặng thưởng một
huân chương nổi tiếng. Và đó cũng là huân chương thứ năm trang trí bộ
phẩm phục thị thần của ông. Nói cho đúng ông cũng phiền, vì không dám
đóng bộ phẩm phục ấy đi ra khỏi buồng. Được cái là không bao giờ ông
chịu đọc một bức điện nếu không chỉnh tề áo mão, ngù treo đủ năm huân
chương. Nếu không làm thế, ông cho là bất kính.
Hầu tước phu nhân say sưa với phong thái tuấn nhã của cậu con trai.
Bà vẫn giữ thói quen mỗi năm hai ba lần viết thư cho tướng A… bá tước,
danh vị hiện nay của trung úy Robert xưa kia. Bà nói dối những người mình
yêu là ghê tởm, cho nên để nói về Fabrice với Robert, bà hỏi han con và lấy
làm kinh hoàng về sự dốt nát của nó.
Bà tự nhủ: “Mình chẳng biết gì mà cũng thấy con dốt huống hồ
Robert. Robert thông thái như thế chắc phải cho việc giáo dục của nó hỏng
bét, thế mà đời nay thì lại cần có tài trí”. Một đặc điểm nữa khiến bà không
kém kinh ngạc là Fabrice tin một cách mù quáng tất cả những điều về tín
ngưỡng mà các thầy Dòng Tên dạy cho nó. Sự cuồng tín của chú bé làm
cho bà rùng mình mặc dù bà rất ngoan đạo. “Giá ông hầu tước mà tinh ý,
dùng điều này làm phương tiện lung lạc thì ông ta sẽ chiếm đoạt lòng yêu
thương của con mình mất“. Bà khóc rất nhiều và tình thương con của bà lại
càng nồng nhiệt hơn.
Cuộc sống diễn ra rất buồn bã ở trong lâu đài có ba bốn mươi gia bộc
đó. Bởi vậy cả ngày Fabrice cứ đi săn bắn hoặc là bơi thuyền trên mặt hồ.
Chú kết thân khá nhanh với những người đánh xe và giữ ngựa. Tất cả đều
say sưa ủng hộ người Pháp và chế giễu ra mặt những tên hầu phòng ngoan
