đường hoặc cõi Cực lạc).
Tiếng Ý, ghi y nguyên bản. Tác giả có khi dùng tiếng Ý rồi chữa
tiếng Pháp ra sau trong dấu ngoặc đơn, có khi dịch ra tiếng Pháp xong vẫn
chữa tiếng Ý
Vua nước Pháp, nổi tiếng là tốt bụng nhu nhược. Bị vợ và triều
thần lái, ông phạm sai lầm bội phản và bị cách mạng xử tử năm 1793.
Câu ghi đề từ tập II tác phẩm này không giống y như câu này về
hình thức, và cũng khác về ý nghĩa mặc dù tác giả ghi xuất xứ chương
XXIII.
Tiếng Ý, có thể dịch tạm: Kịch cương.
Jean de La Fontaine: Nhà thơ ngụ ngôn lớn nhất của nước Pháp,
một trong tác giả truyện ngụ ngôn lớn nhất thế giới (1621 - 1695) có lối thơ
tự sự thân tình.
Stendhal chép y nguyên văn (bài thứ 4, quyển thứ IV, toàn bộ: 12
quyển) nhưng tuy nói trọn, ông đã cắt đi 24 câu. 18 câu trích ở đây diễn tả
việc lãnh chúa trêu ghẹo con gái chủ vườn và cả đoàn ăn uống tha hồ ở nhà
chủ.
Sáu câu trích ở đây diễn tả cảnh cả đoàn săn trong vườn xong,
đuổi theo thợ, người ngựa phá tung rào chạy ra đồng.
Marie de Médicis: Thái hậu mẹ vua Louis XIII, làm phụ chính,
lúc Louis vị thành niên. Khi mà vua trưởng thành, ông lấy Richelieu làm
thủ tướng; trong một ngày gọi là Ngày lật lọng, trước nhà vua nghe lời mẹ
toan cách chức Richelieu, sau lại nghe theo Richelieu phát lưu mẹ.
