Cassandre: Nhân vật hài kịch Ý, điển hình của ông lão cả tin bị
con cháu và mọi người lừa phỉnh.
Chế độ lao tù hà khắc như thế, tướng Conti thụ mệnh quận
vương giữ gìn Fabrice nghiêm ngặt như thế, mà Fabrice lại được mang
súng, gươm và vàng theo người, lại có chỗ cất trong buồng gỗ của mình thì
cũng lạ! Nhà văn lớn thường có những đãng trí nhỏ.
Nguyên văn: alphabetalla Monaca.
Nguyên văn La tinh: sine qua non.
Laudanum: Thuốc giảm thống, gây mê chế từ thuốc phiện ra.
Nguyên văn La tinh: Te deum.
Sĩ quan từng phục vụ đế chế Napoléon hoặc các triều đình cùng
cánh với Napoléon đều bị cho về vườn với nửa lương tại chức nếu không tỏ
thái độ tích cực ủng hộ chế độ mới.
Pétrarque (1304 - 1374) có làm những bài thư tình nổi tiếng về
người yêu của mình, tên là Laure. Tập thơ chia làm hai phần: thơ lúc Laure
còn sống và thơ sau khi Laure chết. Xem bản dịch tập thơ (bản dịch ra tiếng
Pháp nhan đề là vần thơ) thì thấy hình như Stendhal muốn nói đến bài thơ
thiết tha và tình tứ "Cầu trời cho nhà thơ chết trước người yêu", trong đó
nhà thơ chơi chứ trên tên Laure. Cái chữ Fabrice đổi đây có lẽ là Laure.
Nguyên văn Champs-Elysés tức là nơi mà những người có đạo
đức được ở sau khi chết, theo thần thoại Hy Lạp (tương đương với Thiên
