TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 114

thầy dẫn học trò đi bộ đến Văn Miếu ( đền thờ đức Khổng Tử ), cách tỉnh
lỵ 3 cây số. Phải đi đò qua con sông lớn. Sông thì rộng, nước chảy mạnh,
trời thì tối, con đò thì nhỏ, mà học trò thì đông, phải qua đò một lượt với
thầy, nên các em sợ té la khóc om sòm ! Thầy giáo rầy la bằng tiếng Tây
:"Silence! "(im ) . Qua bên kia sông, còn phải đi bộ hơn hai cây số nữa mới
tới Đền thờ Đức Khổng Tử. Đến đây, toàn thể học trò Nhà nước tụ họp lại
200 cậu và năm thầy Trợ giáo... Không có chỗ ngủ, tất cả phải nằm hai bên
lề đường, và trong các đám mía kế cận, đợi đến 5 giờ sáng mới bắt đầu tế
lễ.
Gà lối xóm mới gáy một hồi, trời còn tối mù tối mịt, nhưng nghe chuông
trống nổi lên, các thầy giáo vội vàng thức dậy gọi học trò tụ họp trước cổng
Đền. Lớp nào đứng sắp hàng riêng lớp ấy, dưới sự chỉ dẩn của giáo viên.
Hầu hết học sinh còn buồn ngủ, vì không có nước rửa mặt nên nhiều cậu
chưa tỉnh hẵn, vừa đứng vừa ngủ gật.
Riêng lớp của Tuấn em, thầy giáo cầm cây đèn bạch lạp nhìn vào tờ giấy
danh sách để gọi tên, thì thiếu mất bốn trò. Bốn em này còn ngủ trong đám
mía, thầy bảo Tuấn em và hai trò nữa kiếm nhưng trời tối quá, không tìm
thấy. Vừa có lịnh quan Đốc học truyền cho các thầy dẫn học trò sắp hàng
hai đi vào trước đền. Chiêng trống lại nổi dậy, đèn đuốc sáng trưng. Cuộc tế
lễ bắt đầu.
Các quan Tỉnh, quan Phủ, quan Huyện, các thầy Đề lại, tất cả các công
chức Nam triều mặc triều phục đứng cúng, kẻ hàng trước, người hàng sau,
tùy theo trật tự phẩm hàm của mỗi quan. Sau cùng đến các thầy giáo và học
trò. Theo lời thầy dặn, hễ nghe tiếng hô :"Cúc cung hưng... bái" và tiếng
chuông trống đệm theo, các quan đứng trước lạy, thì học trò cũng phải bắt
chước sụp xuống lạy. Nghe tiếng hô :"Hưng thì đứng dậy, "Bái" thì sụp
xuống lạy v.v... đến khi "Hưng bình thân", thì đứng thẳng người hết lạy.
Tuấn em còn đang giấc ngủ, chưa tỉnh hẳn, khi sụp xuống lạy lần đầu, Tuấn
ngủ luôn. Mãi đến khi tế xong, thầy giáo lấy chân đá mạnh vào mông đít
Tuấn, Tuấn mới giật mình, lóp ngóp bò dậy, theo đám đông ra về.
Thầy giáo và học trò lại kéo nhau đi bộ 3 cây số về tỉnh và đi đò sang sông.
Đến ngã tư cửa Tây, mặt trời đã lên cao "nữa chặn đòn gánh "( 7 giờ sáng