TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 140

học.
Họ học về văn minh tiến bộ thì ít mà học cách ăn chơi xa xí thì nhiều. Ấy là
nguyên nhân cho ta hiểu vì sao cùng một lúc thanh niên Nhật và Ấn Độ du
học bên Âu-Tây mà khi thành tài sau mấy năm chuyên cần học hỏi, họ đem
về tất cả những khả năng kỹ thuật mới lạ, những bí quyết văn minh khoa
học để mở mang kinh tế, kỷ thuật của xứ sở họ, không kém thua các nước
Tây phương bao nhiêu. Còn du học sinh An-Nam đi Tây năm sáu năm trời,
chỉ đem về một mớ kiến thức đủ làm công cho người Pháp ở thuộc địa mà
thôi.
Người ta có thể đếm trên đốt ngón tay số thanh niên An-Nam đi du học bên
Pháp "thành tài" trở về quê hương trong thời gian từ 1900 đến 1930, cả ba
kỳ, Nam,Trung,Bắc. Vài ba ông kỷ sư Cầu Cống, kỷ sư Canh Nông, theo
dân Tây, lấy vợ Đầm, hoặc chủ trương một đường lối chính trị úp mở, vì
quyền lợi cá nhân hơn là quyền lợi Tổ Quốc, Dân Tộc. Một số Bác sĩ Y-
khoa, năm bảy ông Tiến sĩ Luật-khoa, vài ba ông Cử nhân, Tiến sĩ văn
chương.
Người ta không thấy những ông ấy làm được một việc gì ích quốc lợi dân
cả. Họ không để lại được một thành tích gì vẻ vang cho xứ sở. Trừ ra một
nhóm vài ba sinh viên ở Nam kỳ đi Tây về hoạt động Cách Mạng, gây ra
phong trào sôi nổi, chứng tỏ tinh thần quật khởi của Dân Tộc, còn thì bao
nhiêu sinh viên khác chỉ lo Vinh Thân Phì Gia, chẳng góp được một phần
xây dựng nào cho xã hội đang vươn lên với văn minh thế giới. Hầu hết thế
hệ thanh niên "Như Tây Du Học" của thời Pháp-thuộc, chẳng đem về cho
Đất Nước một tiến bộ nào xứng đáng.
Trái lại, người ta đã thấy biết bao nhiêu những điều lố lăng nhục nhã cho
đám thanh niên du học ở Pháp về nước, phần nhiều là VONG BỔN.
Một buổi sáng thứ Hai, niên khoá 1924-24, Tuấn-em ngồi học trong lớp
Nhất, giờ luận Pháp văn, do chính ông Đốc học Phạm văn Mỗ dạy. Bỗng
anh cai trường đứng ngoài cửa lớp, lễ phép nói với ông Đốc :
- Dạ bẩm quan, có cậu Ấm con trai cụ Tuần-vũ, đi Tây về, đến thăm quan .
Ông Đốc học ỷ mình là cựu sinh viên trường Cao đẳng Đông Dương Hà
Nội, và hiện làm quan Đốc học tại tỉnh, một bậc thượng lưu trí thức nào có