TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 239

chu Trinh , cho Trâm và Anh nghe say sưa , mãi đến gà gáy sáng .
Sau kỳ nghĩ Hè năm ấy , một số đông học trò ở toàn xứ An nam khắp ba
Kỳ , đều thuộc lòng bài thơ của cụ Phan Chu Trinh , bài thơ cách mạng đầu
tiên đã vang dội trong đầu óc thanh niên thế hệ 1925.
Trong nhiều trường hợp , đại khái như trường hợp của Tuấn , việc cụ Phan
Bội Châu bị bắt giam ở nhà lao Hà Nội , việc cụ Phan Chu Trinh về Saigon
diễn thuyết cách mạng , và bài thơ của cụ “Thế sự hồi đầu dĩ nhất không
…” được truyền khẩu bí mật đi khắp nước , từ Bắc chí Nam .
Học trò con gái phần đông là nghe theo học trò con trai , cũng được tiêm
nhiễm tinh thần cách mạng , và sau này cũng hăng hái , cùng với bạn trai
tham gia tất cả các cuộc hoạt động bí mật và công khai làm "phá rối cuộc
trị an của Nhà Nuớc Bảo Hộ" .
Tuấn viết bức thư đầu tiên cho Lài ở Huế , như sau đây ( Lài ở “ Internat “ (
ký túc xá ) , trường Ðồng Khánh ) . Thư phải để gửi cho một cô bạn cùng
lớp Ðệ Nhất Niên với Lài , nhưng ở trọ nhà bà cô trong Thành Nội , nhờ cô
bạn trao lại cho Lài ) .
Le 6 Octorbre 1925
Cô Lài ơi ,
Cô ở Huế , mà việc cụ Phan Bội Châu , một bậc anh hùng ái quốc bị Tây
bắt ở bên Thương Hải giải về giam trong nhà tù Hà Nội ngoài Bắc kỳ , cô
có nghe tin không ? Việc cụ Phan Chu Trinh , bậc anh hùng chí sĩ ở Tây về
Nam kỳ , cô có biết không ?
Bài thơ của cụ Phan Chu Trinh :
"Thế sự hồi đầu dĩ nhất không ,
giang san hòa lụy khấp anh hùng .
Vạn dân nô lệ cường quyền hạ ,
bát cổ văn chương túy mộng trung .
Trường thử bách niên cam thóa mạ ,
bất tri hà nhựt xuất lao lung .
Chư quân vị tất vô tâm huyết ,
thỉnh bá tư văn khan nhất thông "
Cô có thuộc không ?