TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 242

chém .
Tuấn chạy đến nhà thầy Ðổng sĩ Bình , và rưng rưng nước mắt nói thầm với
thầy :
” Thầy ơi , tôi nói dại dột nếu lỡ mà cụ Phan bội Châu bị chết chém thì làm
sao ? “.
Thầy Bình đang ngồi ăn cơm tối , vụt ném chén cơm và đôi đũa xuống đất ,
tiếng kêu choảng choảng …Thầy đập bàn tay thật mạnh trên bàn và la lên
giận dữ , bằng tiếng Tây : “Jamais ! Jamais ! Jamais les Annamites
laisseront mourir ainsi le Grand Patriote Phan Sao Nam ! “ ( Không đời nào
! Không đời nào người An nam để cho nhà đại chí sĩ Phan Sào Nam chết
như thế !)
Nhưng rồi như điên như cuồng , thầy gục đầu xuống bàn khóc , vừa lẩm
bẩm như cầu nguyện :"cụ Phan không chết ! cụ Phan không chết !..."
Thầy Ðổng sĩ Bình , Thông Phán tòa sứ Qui-nhơn , cùng một lý tưởng và
một chí hướng với Bửu Ðình ở Huế , Nguyễn An Ninh ở Saigon , Nguyễn
Thái Học ở Hà nội , là những nhân vật điển hình của thế hệ thanh niên trí
thức cách mạng năm 1925. Một số rất đông học trò các trường Trung học
Pháp-Việt , Nam và Nữ , ở ba Kỳ , và sinh viên Cao đẳng ở Hà nội đều chịu
ảnh hưởng trực tiếp của mấy bực đàn anh kia . Chính họ đã truyền cảm cho
lớp thiếu niên 1925, tinh thần ái quốc ,tư tưởng cách mạng , mà hai cụ Phan
Bội Châu và Phan Chu Trinh ở hải ngoại mới về , là hai thần tượng tuyệt
đối để họ sung bái , tôn thờ , tha thiết thương yêu .
Tôi nói “ thương yêu “ , vâng ! Vì lớp trai trẻ có gái lẫn trai của thế hệ
1925, đã để trái tim của họ rung cảm mãnh liệt lần đầu tiên bởi tình yêu
Nước mà cả hai nhà chí sĩ Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh là hai hình
ảnh thiêng liêng rực rỡ . Những mối tình khác chỉ đều phụ thuộc mà thôi .
Lòng ái quốc bộc phát sôi nổi , đột ngột và hăng hái cho đến nỗi họ đã tự
động để tang cho cụ Phan Chu Trinh khi cụ chết ở Saigon năm 1926 , họ
lập bàn thờ ở khắp nơi để tế vong linh của cụ, và họ có thể tình nguyện chết
theo nếu cụ Phan Bội Châu bị án tử hình năm 1925 .
Chính trong làn gió cách mạng nồng nhiệt lôi cuốn ấy, trong tình yêu nước
thiết tha đầm ấm ấy , đã nẩy nở ra tinh thần hy sinh dũng cảm của cô