TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 264

Quan Công Sứ của Pháp đã giao phó công việc tổ chức cho các ông Ðốc
An nam ở trường, cho nên mấy ông này sốt sắng lo ngày đêm làm sao cho
ngày lễ được long trọng để được Quan Sứ khen . Theo chương trình thì có
hai cuộc vui lớn nhất trong đêm mồng 1 tháng 5 ; học trò rước đèn, và các
ông Ðốc ( giáo sư ) cùng các thầy trợ giáo ca cải lương . Tuồng cải lương
do một anh soạn tuồng chuyên môn tên là anh Tám, vừa dàn cảnh vừa điều
khiển các diễn viên tòan là mấy ông Ðốc và mấy Thầy .
Ðúng 7 giờ tối, tòan thể học trò trường Nhà Nước, đều phải tụ họp đông đủ
tại sân Công quán ( nhà Hội của các quan An nam ) và được giao cho mỗi
trò một cây đèn bánh ú . Tất cả đều sắp hàng tư trước cổng ngó ra đại lộ .
Ðúng 8 giờ, đám rước đèn bắt đầu khởi hành . Hai người Lính Tập ( Lính
khố xanh ) thổi kèn, đi trước một toán lính tập 12 người sắp hàng hai, mặc
lễ phục trắng, vai mang súng cầm lưỡi lê . Rồi đến học trò cầm đèn . Toàn
thể học trò được lệnh của ông Ðìa-réc-tơ phải tham dự đông đảo cuộc rước
đèn . Trò Tuấn và một nhóm độ vài ba chục học trò đã định với nhau là lẻn
ở ngoài để coi, nhất định trốn việc cầm đèn . Không dè số đèn thì dư mà số
học trò thì thiếu . Thấy thế ông Ðốc T. chạy đi kiếm lũ học trò lười biếng,
lén lút lẫn trong đám đông dân chúng đi coi . Trò Tuấn núp sau lưng một
người đàn ông, bị ông Ðốc Tr. trông thấy, đánh một tát tay, rôì ông bắt cầm
một cây đèn bánh ú đứng sắp hàng vào đám rước . Tất cả các trò lười biếng
trốn tránh đều lần lượt bị chộ mặt hết và cũng bị đánh bạt tay như Tuấn .
Ði tiền phong đám rước đèn của học trò, trước cả lính kèn, là một trò cầm
cây cờ Pháp, lá cờ thật lớn, mới tinh, ba màu xanh trắng đỏ nổi bật lên rực
rỡ dưới ánh đèn và ánh đuốc của mấy người lính cận vệ đi hai bên .
Tuy là ngày "lễ Quốc Khánh An nam "nhưng không có chưng cờ An nam (
nền vàng với một rẻo xanh trắng đỏ ở góc phía trái ), mà chỉ có mỗi một lá
cờ Pháp rộng lớn bay phất phới trên hàng đầu đám rước . Dĩ nhiên hai bên
hàng phố của người An nam và người Tàu đều treo cờ Pháp . Ðám rước
đèn đi từ Công quán ngang qua đường phố chính, thẳng xuống Tòa Sứ,
cách xa gần hai cây số . Có thể đoán chừng rằng 4000 dân chúng trong
thành phố đều có mặt ở đấy . Họ đứng chen chúc hai bên lề đường để xem
đám rước đèn và trầm trồ khen ngơị . Tất cả đều nô nức, hân hoan, cả học