TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 265

trò, giáo sư trợ giáo, thầy thông, thầy phán, binh lính, cai đội, và dân chúng,
đàn bà, đàn ông, con trai, con gái .
Chỉ có hai người không đi dự cuộc vui công cộng ấy . Thầy Ðổng sĩ Bình,
Thông phán tòa Sứ, người Huế và ông Ðốc Bính, giáo sư Quốc văn, người
Bắc . Họ không thèm đi .
Nhà ông Ðốc Bính ở ngay trước Công quán, nơi khởi điểm của tất cả các
cuộc vui chơi náo nhiệt .
Tất cả các nhà cùng dãy, đến vài chục căn, đều mở cửa, treo cờ tam tài,
người đứng đông đảo hân hoan, xem quan cảnh tưng bừng của dạ hội
"Quốc Khánh “, Tuấn để ý thấy duy có mỗi căn nhà của ông Ðốc Bính là
đóng cửa kín mít mà không treo cờ .
Thầy phán Ðỗng sĩ Bình thì đem ấy nằm nhà làm thơ "cách mạng "và thắp
đèn hương trên bàn thờ cụ Phan chu Trinh . Ngay chiều hôm ấy, ba bốn đứa
học trò rủ Tuấn đến thăm thầy . Thầy bảo, với nét mặt hầm hầm, giận dữ :
- Vua Gia Long là một kẻ bán nước . Hắn đem Tây về lấy nước An nam .
Hắn rước voi về dày mồ . Tây họ khôn, họ thấy cụ Phan Bội Châu và cụ
Phan Chu Trinh về tuyên truyền cách mạng, họ sợ quýnh cho nên họ bày
đặt ra cái lễ Quốc Khánh An nam để vỗ về dân An nam, để lừa gạt dân An
nam, và để tăng uy tín cho giòng Vua Triều Nguyễn . Các anh em học trò
có hiểu không ?
Sự thật thì học trò đâu có hiểu sâu xa như vậy . Tuấn cũng như tất cả thanh
niên đồng lứa, hãy còn khờ dại, tuy đầu óc đã được tiêm nhiễm tư tưởng
cách mạng của hai cụ Phan, nhưng đâu có sáng suốt nghĩ ra những chuyện
quốc sự thâm thúy như thế .Nghe thầy Ðổng sĩ Bình giảng giải, một số bạn
bè của Tuấn và Tuấn mới hiểu rõ ý nghĩa mĩa mai chua chát của lễ Quốc
Khánh An nam . Nhưng hiểu là một việc, mà cầm đèn bánh ú đi trong đám
rước là một việc khác . Chưa chi mấy trò trốn tránh đã bị mỗi trò một tát tai
rồi đó, thấy không ?
Bị bắt buộc đi rước đèn và bị lôi cuốn trong đám đông người liên hoan
nồng nhiệt, mấy đứa bạn của Tuấn và Tuấn không thể tách ra ngoài được và
cũng phải chường mặt ra như muôn người .
Ðám rước đến trước cổng tòa Sứ thì Tuấn thấy trong Tòa đèn sáng trưng