TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 284

sinh ưu tú nhất của ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tỉnh . Ðây là một ở
cách mạng theo truyền thống của Phan Bội Châu và Nguyễn Ái Quốc mà
lúc bấy giờ chưa ai biết là cộng sản .
Trường Collège Quốc Học Huế, và đứng cặp kè ngay một bên, nhưng yêu
kiều duyên dáng hơn, là Trường Nữ Trung học Collège Ðồng Khánh, là hai
lò hun đúc các lớp thanh niên nam nữ học sinh hăng hái nhất ở Trung Kỳ --
có thể nói là ở khắp ba kỳ . Học sinh ở đó hầu hết là quê quán ở Thanh,
Nghệ, Tỉnh, và Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng
Ngãi .
Ở trường Collège de Qui Nhon, thì 80% học sinh quê quán ở Quảng Nam,
Quảng Ngãi, Bình Ðịnh .
Ở Trung Kỳ có một cầu truyền khẩu rất thông thường gồm 4 “ Nam Nghĩa
Nghệ Tỉnh “ chữ, không biết do ai đặt ra từ hồi nào, nhưng thường xuyên
được nhắc nhở trong các câu chuyện thời sự cách mạng, để chứng minh
rằng bốn tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Nghệ An, Hà Tỉnh, là bốn nơi mà
dân chúng có tinh thần cách mạng cao nhất, mạnh nhất, mà chánh quyền
Bảo Hộ Pháp cũng như Triều Ðình Huế lo ngại nhất .
Thanh niên học sinh, cả nam lẫn nữ, ở bốn tỉnh ấy cũng là kỳ khôi và “ ba
gai “ không đâu bằng . Các biến cố gọi là “ quốc sự “ở Trung Kỳ trong thời
gian 1925 – 1932 đều được học sinh ba trường Collèges Huế, Vinh, Qui
Nhơn, nhiệt liệt ủng hộ, và chính họ cũng tự động gây ra những phong trào
bãi khóa vô cùng sôi nổi mà mà tôi sẽ thuật trong các chương sau .
Học sinh Saigon thì chịu ảnh hưởng trực tiếp của các nhóm cách mạng
Nguyễn An Ninh và Tạ thu Thâu . Nhưng họ hoạt động yếu ớt, rụt rè với sự
hướng dẫn bí mật của các đảng viên cách mạng, rất tiếc là rời rạc và thiếu
tổ chức .
Các nhóm chính trị “ cấp tiến “ ở Saigon chú trọng về tổ chức lao động
nhiều hơn, trong lúc vài đảng phái trưởng giả hay tiểu tư sản lại thiên hẵn
về các giới trí thức trung lưu, và thượng lưu . Thanh niên học sinh không
phải bị bỏ rơi, nhưng không được lãnh đạo thường xuyên và thiếu tổ chức
chặt chẽ. Họ không có các động cơ thúc đẩy hăng hái như học sinh ở các
Collèges Bắc Kỳ và Trung Kỳ .