TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 355

Thành Nội , với các Cung Ðiện nhà Vua , với Tam Tòa , Lục Bộ, tất cả ở
phía trong mấy lớp thành cao . Ngoài thành là các phố buôn bán và chợ
Ðông Ba . Bên kia cầu Gia Hội phần nhiều là dinh thự và nhà cửa của các
quan .
Bên hữu ngạn sông Hương , nối bằng một chiếc cầu sắt khá rông tên là cầu
Trường Tiền là khu Bảo Hộ Pháp với tòa Khâm Sứ và các cơ quan hành
chánh của Pháp .
Ngôi nhà tranh của cụ Phan Bội Châu , ở xóm Bến Ngự , ngoài châu thành ,
nơi đây phần đông các nhà đều vào hạng trung lưu và bình dân . Nhà cụ
Phan Bội Châu có thể gọi là tượng trưng cho tinh thần anh dũng của dân
tộc , cho truyền thống bất khuất của nhân dân Việt Nam , mặc dù bị kềm
hãm trong hoàn cảnh “ cá chậu , chim lồng “.
Nhà cụ lợp bằng tranh , ở giữa một xóm nhà tranh , và cao ráo khoáng đãng
, tiền của đồng bào toàn quốc khắp ba kỳ , tự động đóng góp , chứng tỏ
lòng nhiệt thành chiêm ngưỡng của đồng bào sùng bái cụ .
Có điều rất lạ , là không có một tờ báo nào ở Hà Nội , Huế, Saigon hô hào
lạc quyên công khai , mà chỉ có truyền miệng với nhau người này bảo
người kia , thế mà mọi người đều tự thấy có bổn phận gần như thiêng liêng
, phải đóng góp một chút tiền với đồng bào , để gửi đi Huế tặng nhà Chiến
sĩ cách mạng đã hy sinh tất cả vì Dân vì Nước.
Các nhà ái quốc ở Huế thu góp các số tiền ấy , để cất lên cho Cụ một ngôi
nhà ba gian , sắm cho Cụ một chiếc thuyền nan để cụ có nơi nghỉ mát trên
sông Hương và một số vốn , để cụ uống rượu , ngâm thơ , vừa cùng một
chú tiểu đồng đi Thuận An buôn gạo về bán .
Cụ sống cuộc đời thanh bạch và nhàn hạ , chỉ giao du với các bạn đồng chí
già , và cũng rất mến bạn trẻ , lao động , trí thức , sinh viên , học sinh ở
Huế và khắp Bắc Trung Nam . Mọi người đều tôn sùng Cụ như một thần
tượng chói lọi uy danh . Ba tiếng “ Phan Bội Châu “ và cả ba tiếng biệt hiệu
Phan Sào Nam , gợi lên trong trí óc thanh niên hình dáng rất đáng tôn kính
của một cụ già có vòm trán cao , đôi mắt sáng ngời , chòm râu tiên lão , gần
như một vị thần sống của Lịch Sử Việt Nam ở đương kim thời đại .
Thế hệ thanh niên của Tuấn rất hãnh diện được một vị thần sống như thế để