TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 394

sinh đồn rằng, thủ phạm đã bị Mật thám bắt, là một học sinh An nam của
trường Trung Học Pháp
( Lycée Albert Sarraut ) đã đỗ tú tài 1, tên là Léon Sanh. Nạn nhân, René
Bazin, là chủ sở mộ phu đồn điền, nhà ở phố chợ Hôm, ngay nơi xảy ra án
mạng bằng súng lục.
Hắn là một tên thực dân Pháp bị nhiều người An nam thù ghét vì hắn
chuyên môn bốc lột những dân nghèo ở thôn quê Bắc kỳ, lừa gạt bắt họ ký
giao kèo đi làm các đồn điền tư-bản ở “Tân thế giới “bằng một gía tiền rẻ
mạt. Sự thực, không phải đi Tân Thế Giới, mà là Tân Ðảo, Nouvelle
Calédonie một đảo lớn của Úc châu, và thuộc địa Pháp.
Sau đó vài tháng, Tuấn được biết rõ hơn một tin rất quan trọng : Léon Sanh
là con trai cụ Cả Mộc, một bậc nữ lưu trí thức có danh tiếng ở Hà thành,
hội trưởng một hội Dưỡng nhi ở phố Sinh Từ, và vụ ám sát René Bazin có
dính líu với Việt Nam Quốc Dân Ðảng, của anh Nguyễn Thái Học.
Lúc bấy giờ giới học sinh Hà Nội “có đầu óc cách mạng “ thường gọi
Nguyễn Thái Học bằng anh, vì anh là sinh viên Cao đẳng Thương Mại.
Anh đã 27 tuổi, Việt Nam Quốc Dân Ðảng hãy còn là một đảng bí mật.
Léon Sanh bị giam mấy tháng rồi được trả tự do vì không có một bằng
chứng cụ thể nào tỏ rằng anh là thủ phạm. Sau đó anh ta vào làm ký giả ở
một nhật báo Pháp, L’Ami du Peuple Indochinois của ông Tây Michel.
Mặc dầu Léon Sanh được sở Mật thám trả tự do, vụ Léon Sanh vẫn tiếp tục
gây xúc động mãnh liệt trong giời sinh viên học sinh.
Tuấn có đến tòa báo L’ Ami du Peuple Indochinois để hỏi thăm Léon Sanh.
Tuấn muốn biết mặt người bạn thanh niên ấy và hỏi về các chi tiết tong vụ
anh ta bị bắt, bị giam như thế nào. Nhưng Tuấn không gặp anh ta.
Không khí Hà Nội sau vụ ám sát Bazin, rất là nghẹt thở. Bộ mặt của thành
phố ban ngày vẫn hoạt động như thường lệ, nhưng ban đêm có vẻ lặng lẽ bí
mật.
Suốt cả năm 1929, dân Hà Nội đã có cảm giác rằng có một biến cố gì trầm
trọng sắp sửa xảy ra.
Ðồng thời, Chánh phủ thuộc địa Ðông Dương ( gồm 5 xứ : Bắc kỳ, Trung
kỳ, Nam kỳ, Ai lao, Cao miên ), bị các báo Pháp ngữ của các thanh niên