TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 404

cuộc khở nghĩa bùng ra quá sớm chưa được chuẩn bị đầy đủ các yếu tố
tuyên truyền và tâm lý để sách động quần chúng. Cho nên cái tin VNQDÐ
nổi dậy đánh Yên Bái, Kiến An, Lâm Thao, hầu như không có ảnh hưởng
sâu rộng ở Hà Nội là nơi trú đóng trung ương đảng bộ VNQDÐ mà lại là
nơi tương đối yên tỉnh nhất. Các tỉnh khác như Nam Ðịnh, Hải Phòng, Thái
Bình, Phủ Lý, Hà Ðông, Sơn Tây, Vĩnh Yên và các tỉnh ở thượng du Bắc
kỳ hầu như hoàn toàn yên ổn, không mấy ai biết tới.
Mặt khác, sở Mật thám Ðông Dương tìm cách không cho tiếng vang của
cuộc khởi nghĩa lan rộng ra. Các báo ở Hà Nội đều hầu hết tuân theo mệnh
lệnh của Mật thám Ðông Dương và của phủ Thống sứ Bắc kỳ. Trên các tờ “
Hà thành ngọc báo, “Ðông Báo “, “Trung Bắc Tân văn “, “ Thực nghiệp
dân báo “, người ta chỉ đọc được những cái tin vắn tắt, đúng 2 cột, hoặc 1
cột mà không có hình ảnh. Ngay tờ “ Tiếng Dân “ của cụ Huỳnh Thúc
Kháng ở Huế, cũng không khai thác biến cố cực kỳ quan trọng ấy.
Những gì Tuấn biết được về vụ khởi nghĩa đều do tin tức truyền miệng của
nhóm sinh viên, học sinh của Ðảng, một nhóm thiểu số mà sự tuyên truyền
cách mạng thường gặp phải sự lãnh đạm sợ sệt rất đáng chán nản của giới
sinh viên học sinh chỉ chăm lo học hành thi cử.
Tin anh Nguyễn thái Học, Ðảng trưởng và 12 Ðồng chí ở các cấp lãnh đạo,
bị toà xử trảm, là một tiếng sét đánh vào tai những cậu học sinh và sinh
viên của Ðảng, tuy ai cũng đoán trước cái định mệnh kinh hoàng đau đớn
ấy.
Lúc đầu nghe nói sẽ xử bắn trong sân nhà Hỏa Lò, nhưng ngay hôm sau đã
có tin 13 nhà cách mạng QDÐsẽ bị lên đoạn đầu đài ở Yên Bái. Làm sao đi
xem được. Tuấn và mấy bạn học sinh, sinh viên đồng chí đều thiết tha
mong muốn được chứng kiến cảnh tượng bi hùng duy nhất ấy, được chính
mắt đọc trang Lịch Sử Việt Nam vẻ vang ấy.
Nhưng làm thế nào ? Một tin bí mật và chắc chắn cho Tuấn biết rằng ngày
quyết 13 vị Liệt Sĩ VNQDÐ, sẽ là ngày 17.6.1930 tại Yên Bái.
Phải nói rõ rằng nhóm học sinh VNQDÐ, đã được tổ chức riêng biệt thành
một lực lượng trừ bị, theo chiến thuật của anh Hồ Văn Mịch, vì hình như
Trung Ương Ðảng Bộ còn ngại sự trẻ tuổi và thiếu kinh nghiệm của lớp