TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 406

điện thưa thớt và lờ mờ đổ xuống đường những vũng ánh sáng leo lét
hoang vu. Không một bóng người qua lại. Không có giới nghiêm, không
thiết quân luật, nhưng dân chúng lặng lẽ ở nhà, không dám ra đường. Mới
tám giờ tối, hầu hết các nhà và các tiệm buôn lớn của Hoa kiều đều đóng
cửa kín mít. Năm ba nhà hàng lớn của Hoa kiều cũng để cửa hé thôi.
Bốn giờ sáng, trời còn mù mịt, thành phố Yên Bái như tê lạnh dưới một
vòm sương dầy đặc, trắng lều bều …
Ba cậu học sinh khẽ mở cửa ra đi, cố tình đi sớm một giờ để xem tận mặt
tất cả những gì xẩy ra trước giờ hành quyết, tất cả cảnh tượng bi đát và oai
hùng mà Tuấn và hai người bạn sẽ được chứng kiến trong một tiếng đồng
hồ. Không được lại gần chỗ chiếc máy chém đứng lù lù, bí mật, nghêng
ngang giữa khu đất trống. Tuấn dòm đăm đăm cái vật ghê tởm mầu xám
xẩm phủ lên một lớp sương đêm làm tăng thêm mầu láng bóng hãi hùng
ghê rợn.
Năm giờ hai mươi phút, một toán lính “ Khố Xanh “ do một viên giám binh
Pháp dẫn đầu, và lính “ Khố Ðỏ “ dưới quyền chỉ huy của một trung uý
Pháp lần lượt kéo đến, sắp hàng một, bao vây pháp trường. Công chúng
hiếu kỳ kéo đến xem đông độ một trăm người, bị đuổi ra xa. Nhiều người
chạy đi tìm chỗ đứng xem cho rõ. Tuấn và hai đứa bạn cũng bị lính đuổi đi,
nhưng rồi cả ba cậu học trò vẫn tìm được một chỗ tạm nấp trong bóng tối
nhưng ở đây được trông thấy tường tận.
Sau này, có vài quyển sách và bài báo chép rằng chị Nguyễn thị Giang,
người vợ đồng chí của Nguyễn Thái Học, có đứng trong đám đông người
để nhìn thấy mặt của đảng trưởng một lần cuối cùng. Nhưng Tuấn quả
quyết rằng chị Nguyễn thị Giang không có đứng trong đám đông người,
buổi sáng tinh sương mà nhà chí sĩ trẻ tuổi vĩnh biệt cuộc đời để bước vào
lịch sử. Người ta không thấy chị Giang đâu cả. Sự thực, chị đã cải trang
thành một người đàn ông, và đứng nép bên một gốc cây, chỉ 10 phút thôi, từ
lúc chiếc xe sơn đen của nhà lao Yên Bái đưa anh Nguyễn Thái Học ra
pháp trường cho đến lúc anh không còn nữa.
Nguyễn Thái Học bước lên đoạn đầu đài có hơi khác Nguyễn Thái Học lúc
hoạt động cách mạng. Lần này đầu anh bị cạo trọc, đôi mắt anh sâu hóm