TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 422

tuổi trẻ hăng say vì lý tưởng.
Nhưng đêm đã khuya, khi Tuấn bắt đầu đưa ý kiến nên tham gia trực tiếp
vào những hoạt động cụ thể nhằm mục đích phụng sự Cách Mạng ở ngay
địa phương, thì các người bạn, kiếm cách từ chối. Họ sợ công việc sẽ đổ bễ,
họ sẽ bị giam cầm tù tội, sẽ mất “ nồi gạo “, và sợ liên lụy đến cha mẹ, vợ
con.
Sự thật Tuấn rất thông cảm với thái độ hoàn toàn thụ động của các công
chức ăn lương của Nhà Nước Bảo Hộ, nên không dám hoạt động chống
Nhà Nước Bảo Hộ. Họ không thể bạt mạng như hồi còn là học sinh. Bây
giờ mỗi người là chủ một gia đình, có bổn phận và trách nhiệm đối với vợ
con, nhiều khi với cả cha mẹ, anh em nữa, vì đa số công chức Việt Nam
thuở ấy làm việc để nuôi cả một gia đình đông đảo, tuy tiền lương không
được dồi dào rộng rãi.
Vấn đề lương bổng liên quan trực tiếp đến đời sống hàng ngày của giới
trung lưu. Trách nhiệm vật chất của người công chức đối với gia đình bên
nội, bên ngoại là những trở ngại rất lớn cho lớp người trai trẻ có lý tưởng
quốc gia, có chân tâm ái quốc, có chí hướng phụng sự cách mạng và tranh
đấu cho độc lập tự do.
Hầu hết những bạn cũ có tâm huyết, đồng chí hướng với Tuấn lúc ở nhà
trường đã từng mơ tưởng những giấc mộng phiều lưu mạo hiểm, muốn noi
gương các bậc anh hùng trong Lịch sử, nuôi chí hồ-thỉ tang bồng, đều bị
kẹt vào những hoàn cảnh thực tế và nhu cầu cần thiết của gia đình. Sau khi
thi đỗ mảnh bằng Thành Chung, những thầy Thông, thầy Ký, các bạn ấy
hưởng ứng sốt sắng và nhiệt thành khuyến khích, ủng hộ, nhưng chỉ trong
tinh thần mà thôi.
Học đường đã đào tạo những cậu học sinh sinh viên tuấn tú, với một căn
bản trí thức khá đầy đủ, vững vàng. Tổ quốc đã rèn đúc thành những chành
trai có chí khí, có hoài bão, nhưng khi người bạn trẻ từ giã mái trường, thì
gia đình lại đòi chàng về đễ phụng sự cho đời sống của gia đình trước đã.
Tuấn, vô tư nhận thấy rằng chính tình trạng “ cầu an “ của giới thượng lưu
và trung lưu của xã hội An nam trước đây là nguyên nhân sự phát triển
chậm chạp và khó khăn của các đảng Cách Mạng Quốc gia, mà đầu tiên là