TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 439

chống Pháp, lại bành trướng ở Trung kỳ, từ 1930 mạnh hơn lúc nào hết.
Phong trào này chia ra làm hai loại có tính cách khác nhau hẳn.
Loại tiểu tư sản (petite buorgeoise) gồm đa số các thầy trợ giáo, tức là giáo
sư đệ nhất và đệ nhị cấp, và thông phán (công chức các công sở Bảo hộ).
Những phần tử này có tinh thần quốc gia thuần tuý, thường gia nhập vào
đảng Tân Việt, hoặc Việt Nam Phục Quốc Hội, nhưng hoạt động dè dặt.
Trái lại, loại bình dân, gồm đa số phú nông và điền chủ, nhất là bốn tỉnh
Nghệ An, Hà Tỉnh, Quảng Nam, Quảng Ngãi, hoạt động lại cuồng nhiệt
theo đảng Cộng Sản Ðông Dương.
Năm 1930, cộng sản nổi dậy đầu tiên tại phủ Ðô Lương (Nghệ An) và các
phủ huyện Mộ Ðức, Ðức Phổ, Bình Sơn, Sơn Tịnh (Quảng Ngãi), thành
một cuộc nổi loạn đầy máu và lửa vô cùng khủng khiếp. Ở Quảng Ngãi,
người cầm đầu vụ này là Nguyễn Nghiêm, người anh con ông bác của
Tuấn.
Thoạt tiên nghe tin này, Tuấn hết sức ngạc nhiên. Tuy học ở Hà Nội, Tuấn
không có dịp gần gũi người anh họ, nhưng biết anh từ thuở thiếu thời, và
thỉnh thoảng trong thời kỳ đi học xa Tuấn được về nghỉ hè một vài tháng ở
quê nhà vẫn thường gặp Nguyễn Nghiêm.
Chàng tuyệt nhiên không ngờ người anh họ nhà quê đó lại là một tay cộng
sản, hơn nữa, là người cầm đầu cuộc nổi loạn cộng sản Quảng Ngãi năm
1930.
Nguyễn Nghiêm là con trai độc nhất, tuy là con thứ mười của ông Nguyễn
Tuyên, Tú tài Hán học ở làng Tân Hội, huyện Ðức phổ, Quảng Ngãi. Ông
tú đã bị 5 năm tù ở Côn Lôn sau phong trào Duy Tân ở Quảng Ngãi. Mãn
hạn tù, ông về làng dạy học và làm nghề đông y.
Sau khi ông qua đời, Nguyễn Nghiêm làm nghề thuốc tập sự, nối nghiệp
cha. Anh vào trạc 30 tuổi, người mảnh khảnh, hiền lành và ít nói. Anh hoàn
toàn là một chàng trai ở thôn quê, biết chữ Hán qua loa như những chàng
trai khác ở trong làng.
Theo lối phân chia giai cấp của cộng sản thì anh thuộc về thành phần đại
điền chủ, giàu ruộng đất nhất trong làng, vì anh thừa kế hai gia tài hương
hỏa của ông nội và của cha.