TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 570

cho Vũ Trọng Phụng nghe . Phụng bảo Kính :
- Các cậu muốn phê bình cụ Phan Bội Châu về lý thuyết chính trị, thì cứ
phê bình . Nhưng các cậu mạt sát cụ, gọi cụ là “ Phản Bội “ Châu, thì quá
lắm . Tuấn nó cáu sườn về bài đó đã một tuần nay chứ không phải mới hôm
nay đâu . Thôi, Luật, toa lấy cái ống điếu khác cho mỗi thằng hút một điếu,
huề cả làng !
Ðặng Xuân Khu nhẩy vô Hội “ Truyền Bá Quốc Ngữ “ mà hôị trưởng là
ông Nguyễn Văn Tố, nhà học giả thuần tuý Việt Nam, luôn luôn mặc áo dài
trắng, chít khăn đen, che dù . Ðặng Xuân Khu hoạt động mạnh trong khu
vực Hà Nội, với tư cách giáo viên .
Tuổi 30, thấp như Trương Tửu, khuôn mặt na ná giống Võ Nguyên Giáp
nhất là lúc anh cười . Khu chưa đổ bằng Thành Chung . Giáp tiếp tục dạy
trường Thăng Long với Ðặng Thái Mai, Hoàng Minh Giám . Trần Huy
Liệu viết báo lăng nhăng kiếm tiền nuôi cả một gia đình đông đúc, nghèo “
sát ván “ở phố Hàng Than, gồm một bà vợ “ nhà quê “ buôn thúng bán mẹt
ở chợ Ðồng Xuân, và một bầy con 7,8 đứa, mũi dãi lòng thòng, áo quần
rách rưới . Thường gặp Tuấn, Liệu than phiền tình cảnh gia đìnbh của anh,
mà “đảng “ chả giúp được gì cả.
Các đảng quốc gia vẫn chìm trong bóng tối hoàn toàn . Nhược điểm của các
phái Cách Mạng Quốc Gia là không có hậu thuẫn của quảng đại quần
chúng . Một phần lớn thợ thuyền, bình dân lao công các giới, hoặc đã nghe
theo lời tuyên truyền của cộng sản, làm đảng viên, hoặc cảm tình viên . Ða
số thợ thuyền thích an phận thủ thường, không tham gia phong trào . Các
đảng cách mạng quốc gia chỉ tìm đồng chí trong các giới trí thức tiểu tư
sản, hoặc công tư chức trung lưu, nhưng rất ít . Và các giới này nhút nhát,
sợ liên lụy, tù tội . Cuộc khởi nghĩa thất bại của Nguyễn Thái Học năm
1929-1930, và cuộc xử tử 13 đồng chí VNQDÐ ở Yên Bái có ảnh hưởng
trực tiếp đến tinh thần nhút nhát, cầu an của các lớp thượng lưu và trung
lưu Bắc Trung Nam.
Sinh viên Cao đẳng Ðông dương thì không thành vấn đề . Lớp kế tiếp bây
giờ hoàn toàn thụ động, chỉ lo cầu danh, đua nhau học thi, để ra làm “
Tham Tá “, “ Y sĩ Ðông dương “, “Ðốc học “, Tri huyện, v.v…để phục vụ