TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 571

Bảo hộ và Nam triều . Trừ một vài phần tử cách mạng thận trọng hoạt động
ngoài phạm vi học đường, còn thì toàn thể xã hội trí thức, cũng như bình
dân đều thích sống an bài, thụ hưởng, ân huệ của sự hiện diện của người
Pháp ở Ðông Dương mà đại đa số còn theo nịnh bợ .
Tình hình tổng quát của báo chí và văn nghệ cũng trầm lặng, nhưng vẫn
theo dõi sát những biến chuyển khá sôi động ở Tây Âu . Một số người Pháp
có tinh thần chống thực dân Pháp, và đả tỏ ra thân An nam một cách khí
khái đáng khen, bây giờ cũng chấm dứt, hoặc giảm bớt những hành động
báo chí của họ .
Amédée Clémenti, chủ nhiệm L’Argus Indochinois, một tờ báo hoàn toàn
chống thực dân Pháp, đã đình bản tờ báo của ông . Sau khi thất bại việc đi
tìm mỏ vàng ở Savannakhet với nhà văn Nguyễn Văn Vĩnh, chủ báo
L‘Annam nouveu và ông Vĩnh chết trong cuộc phiêu lưu mạo hiểm này,
Clémenti thất vọng trở về Thái Bình sống nơi quê vợ, với người vợ “An
nam “ của ông, một nữ giáo sư rất giỏi tiếng Pháp và cũng là một cộng sự
viên rất đắc lực của ông .
Thỉnh thoảng Tuấn gặp Clémenti ở Hà Nội, người thấp, gầy, nghiện thuốc
phiện, nhưng cặp mắt sáng quắt với nụ cười luôn luôn mĩa mai . Một hôm,
thấy ông lết bộ trước chợ Hàng Da, Tuấn chưa kịp chào, ông đã nhanh
bước đến bắt tay Tuấn :
- Ủa, anh ở nhà pha ra bao giờ ?
- Ra lâu rồi .
- Coi chừng, sẽ trở vào nhà pha nữa nhé .
Tuấn nhún vai :
- Bất cần, còn anh ? Dạo này con chim L ‘Argus không hồi sinh từ đống tro
tàn của nó nữa à ? ( theo thần thoại Tây phương, L’ Argus là con chim
Minh trĩ, bị đốt chết thành tro vẫn tái hiện từ đống tro ấy và sống lại )
Với một khoát tay thất vọng, ông bảo :
- Ðể nó chết yên tỉnh . Nó sống đã khá nhiều rồi .
- Bây giờ anh ở đâu ?
- Tôi cày ruộng ở quê vợ tôi .
Tuấn cười :