TUẤN, CHÀNG TRAI ĐẤT VIỆT - Trang 602

Thống chế Pétain, bây giờ gọi là Quốc trưởng Quốc gia Pháp ( Chef de l
‘État Francais ) vì chế độ cộng hoà đã bị bãi bỏ. Pétain kêu gọi các thuộc
địa Pháp “ hãy trung thành chính phủ hợp pháp của Thống chế ở Vichy “ và
đừng nghe lời tên “ phản quốc De Gaulle “. Ông này mệnh danh là “ lãnh tụ
nước Pháp tự do “ ( chef de la France Libre ) đã bị chính phủ Vichy kết án
tử hình khiếm diện.
Tất cả những tin tức trái ngược và hổn độn ấy khiến cho dân chúng An nam
vô cùng thắc mắc, và bàn tán rất xôn xao. Các giới cách mạng và chính trị
ở Hà Nôị, Saigon, đã bắt đầu rục rịch theo dõi sát tình hình biến chuyễn ở
Pháp hằng ngày, hằng giờ, để …tuỳ cơ ứng biến.
Có một điều mà Tuấn đặc biệt chú ý, là tình hình chính phủ và quân sự của
Pháp quốc đã bị phá sản như thế rồi, mà giới quan lại và trưởng giả An nam
vẫn còn trung thành với “ mẫu quốc “ của họ.
Ở Hà Nội cũng như ở Huế và Saigon, những lớp người đã được ân huệ của
Pháp, riêng ở Nam kỳ hầu hết là những kẻ đã nhập tịch dân Pháp, như một
số đông Thượng thơ, Tổng đốc Tuần phủ, đại kỷ nghệ gia ở bắc kỳ và
Trung kỳ, những Ðốc phủ sứ và “ Bác vật “, bác sĩ, kỹ sư, commis, “đội
đồng, đại điền chủ ở Nam kỳ, đều công khai bày tỏ “ lòng tri ân và luyến ái,
tận tuỵ trung thành không nao núng “ của họ đối với “ Nước Ðại Pháp Bảo
Hộ “, “ Mẫu Quốc “ của họ," leur attachement inébranlable à la Mère-Patrie
“.
Nhưng “ Mère Patrie “ nào ? Vì “ mẫu quốc “đã bị chia làm hai phe, công
khai đả kich lẫn nhau, thù địch lẫn nhau, chửi nhau là phản quốc. Dĩ nhiên,
trong những ngày đầu tiên của tháng 6 và tháng 7 cho đến tháng 9, tháng 10
năm 1940, những người Pháp cai trị ở Ðông dương đều khuynh hướng theo
chính phủ kháng chiến của De Gaulle.
Lý do rất dễ hiểu, vì lòng ái quốc của lớp người Pháp ấy cũng có một phần,
nhưng phần lớn là lòng tự ái của họ đối với các dân tộc thuộc địa ở Ðông
dương, nhất là đối với dân An nam. Tự ái vì họ đã bị quân Ðức đánh bại,
xứ họ đang bị quân Ðức chiếm đóng một nửa ( miền Bắc ) gồm cả thủ đô
Paris, còn một nửa miền Nam Thống chế Pétain, vị anh hùng của họ đã
oanh liệt hồi nào giờ lại làm quốc trưởng bù nhìn được Hitler cho đóng đô