là phía trái, nghĩa ấy thấy trong câu « cầm đũa tay chiêu đập niêu không vỡ
» nghĩa là cầm đũa tay trái thì ngượng và yếu. Nam nghĩa là phía hữu, phía
tay phải có lẽ là do lối tìm phương-hướng của các cụ xưa mà ra. Ngày xưa,
các cụ xem phương hướng thì sáng sớm dậy quay mặt về phía mặt trời
mọc, đằng trước mặt là phương đông, sau lưng là phương tây, bên tay phải
là phương nam, bên tay trái là phương bắc ; chắc do việc xem phương
hướng đó mà nam có nghĩa là phía tay phải.
Chân ướt chân ráo – Nói người vừa đi thuyền (ngày xưa đi xa chỉ có
cách đi thuyền) ở xa mới tới, lên bộ một chân còn ướt, một chân mới ráo, ý
nói vừa mới tới, chưa yên sở.
Chật đất trở về – Thoát khỏi một trận ốm nguy-hiểm suýt chết, hình
như người đã bị đem ra huyệt nhưng đất chật không có chỗ chôn, nên lại
phải trở về sống vậy.
Chém tre chẳng nể đầu mặt – Đầu mặt tức là mấu tre, rắn lắm.
Chém tre mà chém vào đầu mặt thì lâu mới chém được và có khi mẻ dao.
Chém tre chẳng nể đầu mặt ý nói làm việc không kiêng nể kẻ quyền thế có
khi hại cho công việc.
Chim khôn đỗ nóc nhà quan – Nhà quan xưa nay là nơi mà người
dân vẫn tôn-trọng. Còn chim tìm nóc nhà quan mà đỗ là con chim khôn, vì
đỗ đấy, chim tránh được dò, bẫy và cung, tên, suy-đồng của người đi săn.
Câu này lấy chuyện con chim để khuyên người ta nên tìm chỗ thế-lực
quyền-quí nương-tựa.
Chín đụn mười chu – Đụn tức đụn thóc, bịch thóc đóng thành đống
to và cao như đống rơm đống rạ. Chu tức là trâu, tiếng Thanh Nghệ nói
trạnh đi. Chín đun mười chu tả cảnh nhà giầu lắm thóc lúa trâu bò.
Chồng ăn chả vợ ăn nem – Chồng ăn chả (dò chả) vợ ăn nem (nem,
chạo). Chả là thịt đã đem rán thành bánh, nem là thứ ăn làm bằng thịt sống
trộn với thính. Ý nói chồng ăn một thứ, vợ ăn riêng một thứ. Câu này
thường dùng để chỉ việc hai vợ chồng đều hư-hỏng, chồng chơi-bời ham
mê một thứ thì vợ cũng chơi-bời ham-mê một thứ khác.
