Nhà sạch thì mát bát sạch ngon cơm – Nhà quét tước sạch-sẽ, xếp
đặt ngăn nắp gọn gàng khiến ta cảm thấy dễ-chịu mát-mẻ. Nhà để rác-rưởi
bẩn thỉu, đồ vật bừa bộn ngổn-ngang làm cho ta cảm thấy nóng nẩy bực
dọc. Bát đũa sạch sẽ thì chưa ăn đã cảm thấy cơm như ngon lành. Bát đũa
bẩn-thỉu nhơ-nhớp khiến ta trông thấy phát ghê tởm và không muốn ăn,
thức ăn uống dù ngon đến đâu, cũng sẽ mất ngon. Câu này khuyên người ta
nên giữ-gìn nhà cửa, cùng thức ăn thức-dùng cho sạch sẽ, thì người sẽ dễ
chịu khoan khoái.
Nhà trò giữ dịp – Nhà trò tức là ả đào (tiếng cổ). Dịp tức là dịp
phách. Trong cuộc hát ả đào, thì đàn của kép (người đàn ông) và phách của
đào (cô đào) phải ăn nhịp với nhau. Lỡ khi hát mau quá, đánh phách mau
quá, thì đào phải ngừng bớt dịp phách lại, cầm chừng để đợi nhịp đàn. Thế
gọi là giữ dịp. Người ta thường mượn câu này để nói sự buôn-bán cầm
chừng chờ đợi cơ hội, không dám phát-triển vội, sợ lỡ dịp bị thua lỗ.
Nhập gia tùy tục đáo giang tùy khúc – Nhập gia tùy tục : vào nhà
người ta thì theo lề thói nhà người (Vì mỗi nhà có một lề thói khác nhau).
Đáo giang tùy khúc : tới sông nào thì theo khúc của con sông ấy (Vì mỗi
con sông có những khúc cong, quẹo khác nhau). Câu này khuyên người ta
uốn mình cho thích-ứng (hợp) với hoàn-cảnh từng nơi, ý-nghĩa cũng tương
tự ý nghĩa câu « đi nước Lào ăn mắm ngóe ».
Nhất thế tụng tam thế thù – Nhất thế là một đời, người Tàu xưa định
thời-gian một Thế là 30 năm. Tụng là kiện tụng. Tam thế thù là thù nhau ba
đời. Nhất thế tụng tam thế thù nghĩa là một đời kiện nhau (tất có bên thua
bên được kiện) thì thù-oán nhau đến ba đời. Câu này khuyên người ta
không nên kiện-tụng để tránh mối oán-thù truyền kiếp.
Nhờ gió bẻ măng – Ngày xưa ở thôn-quê ta, để bảo-vệ lũy tre, người
ta thường ra khoán-lệ cấm bẻ măng, ai phạm vào khoán-lệ của làng sẽ bị
bắt vạ (tức là bắt phạt). Vì vậy nên người manh tâm thường hay nhờ cơn
gió bão để bẻ trộm măng. Bẻ trộm măng những khi có gió bão thì chắc
chắn sẽ tránh khỏi vạ, người ta có thể cho là gió bão đã làm gẫy măng, chớ
