nào trong tầm nghe được. Đây là cách chúng ta phát triển từ một đứa trẻ 1
tuổi hiểu chưa đến 100 từ thành đứa trẻ 6 tuổi biết hơn 10.000 từ.
Nhưng chính việc sản xuất dư thừa nơ-ron thần kinh này cũng tạo ra một
mạng lưới quá đông đúc, dẫn đến việc thiếu khả năng nhận thức, khó có khả
năng thích ứng. Đó là lý do những đứa trẻ non nớt mới đang chập chững
này khó xâu chuỗi được các từ lại thành một câu và quên đi tất trước khi xỏ
giày. Đây là giai đoạn đầy tiềm năng và dễ nhầm lẫn. Để mạng lưới tế bào
thần kinh hiệu quả hơn, theo sau quá trình phát triển mạnh này là quá trình
tinh giảm. Năm này qua năm khác, não giữ lại những nơ-ron thần kinh và
mối liên kết đang được sử dụng, còn những tế bào không dùng đến sẽ bị
tinh giảm, hoặc để cho tự chết đi.
Lâu nay chúng ta vẫn nghĩ rằng quá trình tinh giảm tiếp tục theo dạng
đường thẳng suốt cuộc đời, trong quá trình não bộ cải thiện mạng lưới thần
kinh. Nhưng vào những năm 1990, các nhà nghiên cứu tại Viện Sức khỏe
Tâm thần Quốc gia Hoa Kỳ khám phá ra rằng quá trình này sẽ lặp lại vào
thời kỳ quan trọng thứ hai, bắt đầu vào thời niên thiếu và chấm dứt trong
những năm tuổi 20. Một lần nữa, hàng nghìn liên kết mới xuất hiện, nhanh
chóng tăng khả năng học điều mới cho chúng ta. Chỉ có điều ở giai đoạn
này học hỏi không còn giới hạn ở từ vựng hay tất và giày.
Phần lớn trong số hàng nghìn những liên kết mới xuất hiện trong thời niên
thiếu là ở thùy não trước và một lần nữa, não bộ lại có sự chuẩn bị nhiều
hơn cần thiết – nhưng lần này là để chuẩn bị cho sự bấp bênh của cuộc sống
trưởng thành. Thuở thơ ấu là thời gian để học ngôn ngữ, nhưng các nhà lý
luận về tiến hóa cho rằng thời kỳ quan trọng này khuyến khích chúng ta tìm
hiểu về những thách thức phức tạp của tuổi trưởng thành: làm thế nào để
tìm được một vị trí thích hợp, để chọn và sống với bạn đời, làm thế nào để
trở thành cha/mẹ, nên tuyên bố quyền sở hữu của mình ở đâu và khi nào.
Giai đoạn quan trọng cuối cùng này đang gấp rút chuẩn bị cho chúng ta đối
mặt với tuổi trưởng thành.
