Sự hội nhập của công dân vào đời sống chính trị và xã hội chặt chẽ
hơn nhiều, và người già không cảm thấy bị loại trừ ra ngoài cộng đồng; họ
vẫn tiếp tục hoạt động, hoặc trong đảng, hoặc trong khu phố, trong nhà,
v.v..
Mức sống: trong cả nước, nói chung, thấp hơn ở Pháp. Nhưng lương
hưu không cách xa lương tại chức nhiều như chúng ta. Người nghỉ hưu có
cuộc sống tử tế hơn những người Pháp khó khăn về kinh tế.
Bức tranh trên đây có thể có phần hơi quá lạc quan. Không nên quên
rằng ở Liên Xô − và ở nhiều nước xã hội chủ nghĩa − tiền lương chính thức
chỉ chiếm 60% nguồn thu nhập thực tế của người lao động. Lương hưu của
họ được tính trên cơ sở số tiền ấy. Muốn biết đích thực cuộc sống của
người nghỉ hưu, cần biết người già còn có thể có nguồn “lao động đen” và
những “thủ đoạn” cho phép cân bằng ngân sách của họ hay không Nếu
không, thì mức sống của họ bị tụt một cách đáng kể.
***
Tôi nhận được từ Hungari bản báo cáo dưới đây:
Cũng như khắp mọi nơi trên thế giới, ở Hungari, tuổi già kéo theo
những vấn đề đụng tới xã hội nói chung, đồng thời tới mỗi cá nhân trong
cuộc. Cái chuỗi những vấn đề của tuổi già bao gồm, một mặt, những yếu tố
chung gắn liền với tác động của tuổi tác, và mặt khác, những yếu tố tùy
thuộc một cách đặc trưng vào hình thái xã hội. Vì vậy, loại yếu tố thứ hai
này thay đổi tùy theo mỗi nước. Những nét đặc trưng của Hungari tạo nên
bức tranh dưới đây.
Trong hai mươi lăm năm qua, biểu đồ dân số cho thấy cư dân già đi.
Tình hình này là kết quả của sự gặp gỡ giữa tăng dân số và kéo dài tuổi thọ
trung bình.
Người ta biết rằng sau mức tăng tỷ lệ sinh đẻ vào đầu những năm
1950, thập kỷ tiếp theo sau đấy đã trải qua một bước thụt lùi rõ rệt; năm
1954, kỷ lục về tỷ lệ sinh đẻ đạt tới 23%, nhưng năm 1962, tỷ lệ này hạ
xuống còn 12,9%.. Và tuy trong ba năm gần đây, xu hướng giảm dần này
