tuổi khiến người ta công phẫn. Nhưng cũng có một truyền thống hoàn toàn
khác.
Từ ngữ “ông già tà dâm” là một lời sáo trong dân gian. Qua văn học
và nhất là hội họa, câu chuyện Suzanne và hai ông già, có giá trị một huyền
thoại. Hài kịch không ngừng lặp đi lặp lại đề tài ông già si mê. Chúng ta sẽ
thấy là truyền thuyết trào phúng này gần chân lý hơn so với những diễn từ
giáo huấn của những người duy tâm thích miêu tả, tuổi già như thế nào thì
miêu tả như thế ấy.
Ở cả hai giới nam, nữ, xung năng dục tình (pulsion sexuelle) nằm ở
giới hạn của tâm thần thân thể (psychosomatique); người ta không biết
chính xác nó do cơ thể quy định ra sao. Điều người ta nhận thấy − như
chúng tôi đã nói ở phần trên -, là hiện tượng thoái triển các tuyến sinh dục,
gắn liền với quá trình già lão, kéo theo sự giảm sút, thậm chí mất hẳn chức
năng sinh dục. Phản xạ với các yếu tố dục tình ít hơn, chậm hơn hoặc
không có, chủ thể đạt tới giai đoạn cực khoái (orgasme) khó khăn hoặc
không thể đạt tới được; người đàn ông thấy khả năng cương cứng (érection)
giảm bớt hay mất hẳn.
Nhưng Freud chứng minh rằng bản năng giới tính không phải là sinh
dục: dục năng (libido) không phải là một bản năng, nghĩa là một hành vi có
sẵn từ trước, với một đối tượng và một mục tiêu cố định. Chính năng lượng
được dùng vào những sự biến đổi của xung năng dục tình đối với đối
tượng, mục tiêu của nó, và đối với nguồn gốc kích thích. Nó có thể tăng,
giảm, chuyển dịch, ở tuổi thơ, bản năng giới tính mang tính chất đa hình
(polymorphe), không tập trung vào cơ quan sinh dục. “Chỉ sau khi kết thúc
một quá trình chuyển biến phức tạp và bấp bênh, xung năng dục tình mới
được tổ chức dưới ảnh hưởng của tính trội của khả năng sinh dục, và lúc ấy
tìm thấy lại tính cố định và tính mục đích rõ rệt của bản năng
. Từ đó, có
thể kết luận ngay rằng một cá nhân tuy chức năng sinh dục đã giảm sút hay
mất hẳn, nhưng không phải vì vậy mà vô tính (asexué): đó là một con
người hữu tính (sexué) − và thậm chí người bị thiến hoạn và người bất lực
vẫn là hữu tính, người đó có thể thực hiện bản năng giới tính của mình mặc
