các bậc cha anh bỏ nước đi làm cách mệnh, những mưu lược của mỗi người
khác nhau đã cho mỗi người một hướng đi tới.
Riêng với Thụ và các bạn, những ngày Hồng quân đến đưa nông dân nổi
lên lập chế độ Xô Viết làm cách mệnh tự giải phóng và tổ chức xã hội của
mình từ Long Châu đến tận Hạ Đống, Thụ đã thấy được con đường cách
mệnh đi về đâu. Con đường cách mệnh đã rõ ràng, chỉ có chủ nghĩa cộng
sản và theo gương hoạt động của Hồng quân Trung Quốc thì tới được thắng
lợi, tới được tất cả những ao ước rất thơ mộng nhưng thật thiết tha của
những người thanh niên đứng trên cầu Kỳ Lừa, nghe tiếng bom Sa Diện
của Phạm Hồng Thái vọng tới: Nưóc Việt Nam sẽ độc lập và tỏ mặt với
bốn bể năm châu. Phải, chỉ có chủ nghĩa cộng sản mới đưa ta tới được mục
đích cao cả ấy. Cho nên, những người trẻ tuổi càng quyết tâm. Ngọn lửa
nhiệt tình tự lòng mình hun lên, bừng cháy, cao mãi và càng toả nhiều sáng
kiến.
Bây giờ họ đã thạo. Nỗi lo miếng ăn không phải lúng túng và gắt gao
năm trước nữa. Thụ vào làm tu giới sở. Hùng lên Nam Ninh nhờ anh em
mua sợi, mua tơ rồi về Cao Bằng, Lạng Sơn đón người sang Long Châu,
dựng khung cửi dệt vải, dệt lụa. Còn Chi đã bỏ đứng máy xay xát. Chi vào
hẳn Nam Ninh quan quân học hiệu, trường quân chính của quân phiệt
Quảng Đông. Được nhà trường nuôi ăn và cũng vì cách mệnh ta cần biết
quân sự. Bây giờ họ đã biết tính chuyện trước mắt và đường dài.
Đã nghĩ kỹ, chuyến này về Lũng Nghìu, Thụ muốn tự mình bắt tay làm
một việc cụ thể của cách mệnh. Năm trước, Thụ và Chi cùng Mã Hợp đã ăn
thề. Tấm lòng thiết tha vẫn một niềm, nhưng ngày ấy Thụ còn chưa hiểu
rộng ra được như bây giờ và lời thề sống chết có nhau trước cái chén đập
vỡ, bây giờ Thụ mới hiểu thấm thía hơn.
Hai năm nay, Thụ đã gặp và nghe chuyện nhiều người làm cách mệnh từ
trong nước ra hải ngoại. Ông Tôn Thất Thuyết tan mộng phò vua thì cũng
vừa hai tay buông xuôi ở Thiền Quan đất khách quê người. Ông Đặng Tử
Mẫn bôn ba cả một đời đi khắp Nhật Bản, Xiêm La, Trung Quốc chỉ nghĩ
cách nào đánh được cái đồn Tây, rồi vì cả tin, mà nên nỗi chết thê thảm.
