– Bấy lâu anh đi đâu?
Chi nói:
– Anh đi làm cách mệnh em ạ.
– Em chưa hiểu là anh nói thế nà
– Đằng trước cửa nhà mình vẫn còn chiếc cối đá to, em nhỉ? Anh còn
nhớ cái chày gỗ giã xuống mãi đến nỗi lòng đá cối lõm sâu bằng gang tay.
Có dễ cái chày giã xuống đến một nghìn năm rồi. Một nghìn đời người đói
khổ rồi. Mãi thế ư? Không được. Không thể mãi thế. Phải thay đổi, em ạ.
Thay đổi đời người là làm cách mệnh, anh đi làm cách mệnh để đánh thằng
Tây, lấy lại đất nước, đem cái thay đổi sung sướng lại cho mọi người.
Cô gái cũng chưa hiểu thế nào. Nhưng nước mắt cô dòng dòng xuống.
Dù cho những năm vừa rồi anh đi xa, anh đi đâu nhưng cũng chưa bao giờ
cô biết anh có lý tưởng và những ước mơ khác lạ như thế. Nhưng nghe anh
nói và cứ gẫm như đời anh và đời em, trong cảnh tù ngục gia đình suốt cả
tuổi trẻ, đã khiến cô gái nói:
– Anh đưa em đi cách mệnh với.
Nhàn cũng bắt chước chị:
– Cho em đi với.
Chi mỉm cười. Thế là đường cách mệnh vào Bắc Sơn đã làm được đến
Bản Hẻo rồi.
***
Thụ vào Bắc Sơn.
Lâm ở Nà Khan lên biên giới đón Thụ. Ngẫm nghĩ cũng đặc biệt, bên Nà
Khay, các cơ sở cách mệnh Trung Quốc và cả cách mệnh Việt Nam nữa đều
người dân tộc Nùng. Bước sang Bình Nghi và vào đến giữa cánh đồng Thất
Khê, các chi bộ toàn Tày. Hai dân tộc làm chủ biên giới hai nước đã đứng
lên rồi. Chi bộ Đảng đến tận Háng Đông, đầu cánh đồng bên kia tường đồn
nhà quan ba đại lý Thất Khê
