Năm 2013, Cục Nghiên cứu Dự án Quốc phòng Cao cấp DARPA (Defense
Advanced Research Projects Agency), thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, cơ quan đã
xây dựng nền tảng cho mạng lưới Internet, đưa ra thử thách cho giới khoa học thế
giới: hãy chế tạo một loại robot để làm sạch bãi phóng xạ kinh hoàng ở
Fukushima, nơi ba nhà máy điện hạt nhân của Nhật bị nóng chảy vào năm 2011.
Phóng xạ ở khu vực đổ nát nguy hiểm tính mạng này mạnh đến mức các công
nhân dọn dẹp chỉ có thể vào làm việc trong vài phút. Do đó, công việc dọn dẹp
tiến triển rất chậm chạp, ước tính kéo dài từ 30 đến 40 năm với kinh phí khoảng
180 tỷ đô-la.
Nếu chế tạo thành công robot để dọn sạch mảnh vụn và rác rưởi mà không cần
con người can thiệp, đây có thể sẽ là bước đi đầu tiên hướng tới việc phát minh
người máy thực thụ giúp xây dựng căn cứ Mặt Trăng hoặc khu định cư Sao Hỏa,
ngay cả trong môi trường đầy bức xạ.
Nhận thấy Fukushima là nơi lý tưởng để thử nghiệm công nghệ AI tiên tiến nhất,
DARPA quyết định tổ chức cuộc thi DARPA Robotics Challenge (Thử thách
Robot DARPA) và trao giải thưởng 3,5 triệu đô-la cho những robot thực hiện
công việc dọn dẹp sơ đẳng. (Một cuộc thi do DARPA tổ chức trước đó đã thành
công rực rỡ, mở đường cho phát minh ô tô không người lái.) Cuộc thì cũng là
diễn đàn hoàn hảo để báo cáo các tiến bộ trong lĩnh vực AI, là dịp thể hiện một số
thành quả thu được sau nhiều năm cường điệu khoa trương. Thế giới sẽ thấy các
robot có thể thực hiện những nhiệm vụ tuy cốt yếu nhưng không phù hợp với con
người.
Luật thì rất rõ ràng và đơn giản. Robot thắng cuộc phải thực hiện được tám thử
thách cơ bản, trong đó có lái xe, dọn đống đổ nát, mở cửa, đóng van rỉ, nối vòi
chữa cháy và vặn van. Thí sinh từ khắp nơi đổ về tranh giành vinh quang và tiền
thưởng. Nhưng thay vì mở ra một kỷ nguyên mới, kết quả cuối cùng hơi có phần
đáng xấu hổ. Nhiều robot dự thi đã không thực hiện được hết các nhiệm vụ, một
số thậm chí còn long ra và đổ sụp ngay trước máy quay. Thử thách này chứng
minh AI hóa ra là lĩnh vực có phần phức tạp hơn so với gợi ý cách tiếp cận “từ
trên xuống”.
