THƯƠNG CẢ ĐỜI BẠC
I
Trước khi đi Nhật Bản, Đặng Tử Mẫn nghe lời Đặng Tử Kính qua
Nam Định để gặp Nguyễn Thượng Hiền, Tăng Bạt Hổ. Đến chợ
Rồng, Đặng kéo theo cụ Khổng người làng Định Trạch, vốn trước
kia là đốc biện quân lương của Nguyễn Quang Bích. Khổng cho Đặng
biết Phan Bội Châu mới từ Nghệ An ra Nam Định:
- Cụ Phan đang ở nhà tôi.
Chỗ hai người đứng nói chuyện với nhau là một phiến đá vuông
dùng để đập lúa nhưng vỡ một góc, nên người ta dùng nó lát đường.
Trước khi cháy chợ Rồng năm 1987, người ta vẫn thấy phiến đá
ấy lát trước quầy bán cá khô của bà Hai Oanh.
- Thưa cụ, nếu thế thì cụ phải cho tôi gặp được cụ Phan.
Khoảng thời gian đang kể đây là khoảng trước Tết Nguyên đán
năm ất Tỵ 1905 chừng mấy ngày. Quang cảnh chợ Rồng vui và
nhộn nhịp sẽ được tả sau ở cuối chuyện này.
Cụ Khổng dẫn Đặng Tử Mẫn len lỏi vào chợ. Tới gian hàng vải, cụ
Khổng giới thiệu Đặng với cụ Đồng Thịnh là người giữ bát họ có
danh tiếng ở chợ Rồng:
- Ông Đặng là người hào kiệt.
Cụ Đồng Thịnh bảo:
- Chúng tôi đều nghe danh ông. “Văn kỳ thanh, bất kiến kỳ
hình”.
