TÙY ĐƯỜNG DIỄN NGHĨA - Trang 455

Quét mái liễu xanh trôi
Bóng núi dựa cây đứng
Tiếng oanh theo nước xuôi
Sáng nay trời đẹp thế
Dong buồm Bắc Hải chơi.
Dượng Đế, Tiêu Hậu cùng chúng phu nhân trên thuyền rồng cuốn tất cả các
rèm gấm lên, nhìn cho rõ ràng cảnh đẹp thần tiên bốn phía, chưa gì đã ra
khỏi Bắc Hải, tới gần một trong ba đảo thần tiên, cả bọn kéo nhau lên bờ.
Đang lúc trèo lên, nghe một tiếng quẫy mạnh, trên mặt biển thấy một con
cá lớn, những cánh vây dương rộng, vẩy sáng lấp lánh trên mặt sóng bạc,
bơi đi bơi lại gần bờ đảo, trông thấy Dượng Đế như nhận ra người quen.
Dượng Đế định thần nhìn kỹ, thì ra là một con cá chép lớn, dài tới một
trượng ba bốn thước gì đấy. Toàn thân là những vẩy vàng đỏ sáng ngời
dưới ánh nắng mặt trời, như những đốm sáng lân tinh vậy. Ở trán như có
thấp thoáng nét chữ son, lúc tỏ, lúc mờ, trông như chữ "giác", Dượng Đế
mới sực nhớ ra buột miệng.
- Thì ra là con cá này?
Tiêu Hậu vội hỏi:
Con cá nào thế? Thưa bệ hạ!
Dượng Đế đáp:
- Hoàng hậu không biết được đâu. Dạo trước trẫm cùng Dương Tố câu cá ở
Thái Dịch hồ, có một người đánh cá ở sông Lạc Thủy, bắt được một con cá
chép vàng đem tới dâng, trẫm thấy cá có tướng lạ, mới lấy bút son, viết hai
chữ "giải sinh" ở trán cá, rồi thả xuống hồ. Về sau, Ngu Thế Cơ đào hồ lớn
làm nước lưu thông cả với Thái Dịch hồ. Nên chẳng biết từ bao giờ con cá
này ra được đây, mà giờ đã lớn đến thế. Nay nhìn kỹ, thì chữ "sinh" đã bị
nước rửa sạch, chỉ còn lại nửa chữ giải là chữ "giác" mà thôi (1). Không
phải con cá ấy thì còn con cá nào nữa?
1 chữ "giác" gồm các chữ "giác" ở bên trái, bên phải là chữ "đạo" dưới chữ
"ngưu", phần bên phải này cũng bị mờ với chữ "sinh" ngay bên, chữ "giác"
còn lại này lại có nghĩa là sừng. Cá chép nguyên chữ Hán là "lý ngư". Chữ
“lý”, lại đồng âm với Lý là họ Lý. Nên Dượng Đế với Tử Yên mới lo sợ.