giữa đám lá cành đen kịt. Những đường phố rộng rãi nằm trong bóng tối, -
chỉ ở những ngôi nhà phía bên phải bóng tối không lan tới được thì người
ta mới thấy những bức tường trắng được chiếu sáng và thấy những ô cửa
kính đen bóng, ánh lên màu tang tóc. Và tôi đi trong bóng tối, dấn bước
trên vỉa hè loang lổ, - bởi lẽ suốt dọc vỉa hè đều trải dài những tấm đăng ten
bằng lụa đen. Hôm ấy nàng vận một chiếc xiêm mặc vào buổi tối như vậy
đấy, một bộ cánh đỏm dáng, dài và thon thả. Chiếc xiêm ấy hợp lạ thường
với thân hình thanh mảnh và cặp mắt huyền tươi trẻ của nàng.
Bận chiếc xiêm ấy, nàng trở nên bí ẩn và nàng chẳng để mắt gì tới tôi cả
khiến tôi phải hậm hực. Cớ đâu mà lại như thế nhỉ? Đến thăm ai vậy nhỉ?
Mục đích của tôi là muốn đến thăm cái phố Cũ. Tôi có thể đến đó bằng
con đường khác, gần hơn. Thế nhưng tôi lại rẽ vào những đường phố rộng
rãi đầy vườn tược này, vì tôi muốn ngó qua cái trường trung học ấy. Và khi
đi đến nơi, tôi lại ngạc nhiên một lần nữa. Cả ở đây cảnh vật cũng y nguyên
như nửa thế kỉ trước. Dãy tường bằng đá, ngôi nhà lớn bằng đá ở trong sân,
- tất cả đều khuôn sáo, đều tẻ ngắt như hồi nào tôi có mặt ở đó. Tôi chần
chừ đôi chút bên cạnh cổng, hòng gợi lại trong bản thân mình nỗi buồn
thương của những kỉ niệm, nhưng không sao gợi lại được; phải rồi, tôi
thường bước vào cái cổng này, mới đầu là cậu bé lớp một, đầu húi trọc lốc,
đội một chiếc mũ lưỡi trai xanh mới toanh có hai cành cọ bằng bạc trên
vành lưỡi trai, mặc áo capốt nhỏ, mới, đính cục bạc; rồi sao là chàng trai
gầy gò, mặc áo bludông xám và bận một chiếc quần rất diện có đính những
mảnh vải bao hai bên giày. Nhưng cậu bé và chàng trai đó phải chăng là
tôi?
Cái phố cũ thì tôi thấy nó chỉ hẹp hơn đôi chút so với trước kia mà thôi.
Còn ngoài ra tất cả đều chẳng có gì thay đổi. Mặt đườồi lõm, không có lấy
một cây nhỏ nào, cả hai bên đều là những ngôi nhà bụi bặm của các thương
nhân, hai bên vỉa hè cũng mấp mô, đến nỗi tôi thấy thà đi ngay giữa lòng
đường giữa ánh trăng chan chứa...Và cảnh ban đêm hồi ấy cũng gần giống
như cảnh ban đêm bây giờ. Có điều đêm hồi ấy là gần cuối tháng tám, khi
toàn thị trấn đều thơm lựng mùi táo được chất đống cao như núi trong các
khu chợ, và đêm hồi ấy ấm áp đến nỗi nếu được mặc độc một chiếc áo cánh
